ଓଡ଼ିଶା 365 (ବ୍ୟୁରୋ): ଆମ ଦେଶ ଭାରତରେ ଗଙ୍ଗା ଏବଂ ଯମୁନା ନଦୀ ସହ ଅଧିକାଂଶ ନଦୀ ପବିତ୍ର ବୋଲି ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ଏହି ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ନଦୀ ସହର ଏବଂ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଲାଇଫ୍ ଲାଇନ୍ ଭାବରେ କାର୍ୟ୍ୟ କରନ୍ତି । ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ନଦୀ ପଶ୍ଚିମରୁ ପୂର୍ବକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ, ଦେଶରେ ଏକ ନଦୀ ଅଛି ଯାହା ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ଏବଂ ଦେଶକୁ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରେ । ଏହି ନଦୀ ଗଙ୍ଗା ଏବଂ ଯମୁନା ପରି ଏକ ପବିତ୍ର ନଦୀ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ ।
ଏହି ନଦୀର ନାମ ହେଉଛି ନର୍ମଦା ନଦୀ । ଏହା ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଗୁଜୁରାଟର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନଦୀ ଅଟେ। ନର୍ମଦା ନଦୀ ହେଉଛି ଦେଶର ଏକମାତ୍ର ନଦୀ, ଯାହା ବିପରୀତ ଦିଗକୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି। ଗଙ୍ଗା-ଯମୁନା ସମେତ ଦେଶର ସମସ୍ତ ନଦୀ ପଶ୍ଚିମରୁ ପୂର୍ବକୁ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଥିବାବେଳେ ପବିତ୍ର ନର୍ମଦା ନଦୀ ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ। ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଉଜ୍ଜୈନ ଜିଲ୍ଲାକୁ ମହାକାଳ ଏବଂ ତା’ପରେ ଆମକାଶ୍ୱଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଯିବା ସମୟରେ ଏହି ନଦୀ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ନର୍ମଦା ନଦୀକୁ ମୋକ୍ଷାଦାୟିନୀ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଦେଶର ଅଧିକାଂଶ ନଦୀ ପଶ୍ଚିମରୁ ପୂର୍ବକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ବଙ୍ଗୋପସାଗରରେ ମିଶୁଥିବାବେଳେ ଏହି ନର୍ମଦା ନଦୀ ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ଆରବ ସାଗରରେ ମିଶିଥାଏ ।
ନର୍ମଦା ନଦୀ ଦେଶର ସାତଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ନଦୀ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ। ଏହି ନଦୀ ମେଖଲ ପର୍ବତର ଅମରକଣ୍ଟକ ଏକ କୁଣ୍ଡ ଏବଂ ସୋନଭଦ୍ରାର ପର୍ବତ ଶିଖରରୁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛି । ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶର ଶାହଦୋଲ ଜିଲ୍ଲାର ପୁଷ୍ପରାଜଗଡ ତହସିଲରେ ଅମରକଣ୍ଟକ ରହିଛି। ନର୍ମଦା ନଦୀର ପ୍ରବାହର ଓଲଟା ଦିଗ ପାଇଁ ରିଫ୍ଟ ଭ୍ୟାଲି । ସରଳ ଶବ୍ଦରେ, ନଦୀର ପ୍ରବାହ ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଅଛି । ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ନଦୀଗୁଡ଼ିକ କେବଳ ସେମାନଙ୍କର ଢାଲୁ ଦିଗରେ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ । ଏହିପରି ଭାବେ ନର୍ମଦା ନଦୀ ନିଜର ଢାଲୁ ଦିଗ ଅର୍ଥାତ ପୂର୍ବରୁ ପଶ୍ଚିମକୁ ପ୍ରବାହିତ ହୁଏ ।
ନର୍ମଦା ନଦୀକୁ ନେଇ ଏକ ଧାର୍ମିକ ବିଶ୍ୱାସ ମଧ୍ୟ ଅଛି ଯେ, କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ନର୍ମଦା ଏବଂ ଶୋନା ଭଦ୍ରା ବିବାହ କରିବାକୁ ଯାଉଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ବିବାହର କିଛି ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ନର୍ମଦା ଜାଣିବାକୁ ପାଇଲେ ଯେ ଭଦ୍ରା ତାଙ୍କ ଚାକରାଣୀ ଜୁହିଲା ପ୍ରତି ଅଧିକ ଆଗ୍ରହୀ ଥିଲେ। ନର୍ମଦା ଏହା ଦ୍ୱାରା ଅପମାନିତ ହୋଇ ପାଭିଲିୟନ ଛାଡି ବିପରୀତ ଦିଗକୁ ଗଲେ । ଶୋନା ଭଦ୍ରା ତାଙ୍କୁ ଅଟକାଇବାକୁ ବହୁତ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେ ଅଟକି ନଥିଲେ। ସେଥିପାଇଁ ନର୍ମଦା ବିପରୀତ ଦିଗରେ ପ୍ରବାହିତ ହେଉଛି ।
ମୋକ୍ଷାୟାଦିନୀ ନର୍ମଦା ନଦୀକୁ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଏବଂ ଗୁଜୁରାଟର ଲାଇଫ୍ ଲାଇନ୍ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ଏହି ନଦୀ ଏହାର ଉତ୍ପତ୍ତିରୁ ବାହାରିବା ପରେ ବହୁ ଦୂର ପ୍ରବାହିତ ହୋଇଥାଏ । ନର୍ମଦା ନଦୀ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ, ଗୁଜୁରାଟ ଏବଂ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରରୁ ୯୫,୭୨୬ ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ଜଳ ନେଇଥାଏ। ନର୍ମଦା ମଧ୍ୟ ଭାରତକୁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇଟି ସମାନ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛି ।ଏହି ନଦୀ ଦେଶକୁ ଭାରତର କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଉଚ୍ଚଭୂମି ଏବଂ ଡେକାନ୍ ମାଳଭୂମିରେ ବିଭକ୍ତ କରେ । ନର୍ମଦା ପଶ୍ଚିମ ଦିଗକୁ ୧,୩୧୨ କିଲୋମିଟର ପ୍ରବାହିତ ହୋଇ ଆରବ ସାଗରର ମିଶିଥାଏ ।
