ଭାରତରେ ଗରିବ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗଙ୍କୁ ମୌଳିକ ସୁବିଧା ଯୋଗାଇବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆବାସ ଯୋଜନା (PMAY) ହେଉଛି ଏକ ମହତ୍ତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଦ୍ୟମ ।

ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ଓ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଗରିବ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁର୍ବଳ ପରିବାରଙ୍କୁ ପକ୍କା ଘର ଯୋଗାଇ ଦେବା। ୨୦୧୫ ମସିହା ଜୁନ୍‌ ମାସରେ ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଏହି ଯୋଜନାର ଦ୍ୱିତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟର ଶୁଭାରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା “ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଆବାସ” (Housing for All) ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ସାକାର କରିବା ପାଇଁ ଡିଜାଇନ୍‌ କରାଯାଇଛି। ଏହି ଯୋଜନା ଗରିବଙ୍କୁ ସମ୍ମାନଜନକ ଜୀବନଯାପନ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରି ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ନିରାକରଣରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆବାସ ଯୋଜନା ୨୦୧୫ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହାର ମୂଳ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ୨୦୨୨ ସୁଦ୍ଧା ସମସ୍ତ ଯୋଗ୍ୟ ପରିବାରଙ୍କୁ ପକ୍କା ଘର ଯୋଗାଇ ଦେବା। PMAY-ଗ୍ରାମୀଣ (PMAY-G): ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଗରିବ ପରିବାରଙ୍କ ପାଇଁ, ଯେଉଁମାନେ କଚ୍ଚା ଘରରେ ରହୁଛନ୍ତି କିମ୍ବା ଗୃହହୀନ ଅଛନ୍ତି। PMAY-ସହରୀ (PMAY-U): ସହରାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ଆର୍ଥିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଦୁର୍ବଳ ବର୍ଗ (EWS), ନିମ୍ନ ଆୟ ଗୋଷ୍ଠୀ (LIG), ଓ ମଧ୍ୟମ ଆୟ ଗୋଷ୍ଠୀ (MIG) ପାଇଁ ପକ୍କା ଘର ଯୋଗାଇଦେବା ।

ଏହି ଯୋଜନାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଗରିବ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗଙ୍କୁ ସମ୍ମାନଜନକ ଜୀବନଯାପନ ପାଇଁ ପକ୍କା ଘର ଯୋଗାଇ ଦେବା, ଯେଉଁଥିରେ ମୌଳିକ ସୁବିଧା ଯଥା ବିଜୁଳି, ପାଣି, ଶୌଚାଳୟ, ଓ ରୋଷେଇ ଗ୍ୟାସ ସଂଯୋଗ ସାମିଲ ରହିଛି।

କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ପ୍ରତି ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ଦୁଇ ଲକ୍ଷ ପଚିଶ ହଜାର ଟଙ୍କା ଦିଅନ୍ତି। ଏହା ସହିତ, ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନେ ଅତିରିକ୍ତ ୫୦,୦୦୦ ଟଙ୍କା ଯୋଗାଇ ଦେଇପାରନ୍ତି। ଘରର ଆକାର ନ୍ୟୁନତମ ୨୫ ବର୍ଗ ମିଟର ହେବା ଆବଶ୍ୟକ, ଯେଉଁଥିରେ ରୋଷେଇ ଓ ଶୌଚାଳୟ ସାମିଲ ରହିଛି।

ଏହି ଆର୍ଥିକ ସହାୟତା ସିଧାସଳଖ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ବ୍ୟାଙ୍କ ଖାତାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ ହୁଏ, ଯାହା ଦ୍ଵାରା ଦୁର୍ନୀତି ଓ ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଏହା ସହିତ, ସ୍ଵଚ୍ଛ ଭାରତ ମିଶନ ଏବଂ ଉଜ୍ଜ୍ଵଲା ଯୋଜନାର ସହଯୋଗରେ ଘରେ ଶୌଚାଳୟ ଓ ଗ୍ୟାସ ସଂଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଉଛି।

ହିତାଧିକାରୀ ପରିବାରର ବାର୍ଷିକ ଆୟ ୩ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା (PMAY-G) ଏବଂ ୬ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା (PMAY-U, EWS) ମଧ୍ୟରେ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ମଧ୍ୟମ ଆୟ ଗୋଷ୍ଠୀ (MIG) ପାଇଁ ଏହା ୧୮ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହୋଇପାରେ।

ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ  ପକ୍କା ଘର ନଥିବା ଆବଶ୍ୟକ, କିମ୍ବା ସେମାନେ କଚ୍ଚା ଘରରେ ରହୁଥିବେ କିମ୍ବା ଗୃହହୀନ ହୋଇଥିବେ। ଯେଉଁ ପରିବାର ଅନ୍ୟ ସରକାରୀ ଆବାସ ଯୋଜନାରେ ସୁବିଧା ପାଇଛନ୍ତି, ସେମାନେ PMAYରେ ଯୋଗ୍ୟ ନୁହନ୍ତି। ମହିଳାଙ୍କ ନାମରେ ଘରର ମାଲିକାନା କିମ୍ବା ସହ-ମାଲିକାନାକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯାଏ, ଯାହା ମହିଳା ସଶକ୍ତିକରଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଥାଏ।

ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି (SC), ଅନୁସୂଚିତ ଜନଜାତି (ST), ଅନ୍ୟ ପଛୁଆ ବର୍ଗ (OBC), ଏବଂ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯାଏ। ଅନଲାଇନ ଆବେଦନ: ହିତାଧିକାରୀମାନେ PMAYର ଅଫିସିଆଲ ସାଇଟ pmaymis.gov.inରେ ଯାଇ “Citizen Assessment” ବିଭାଗରେ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ। ଏଠାରେ ଆଧାର ନମ୍ବର, ପରିବାରର ବିବରଣୀ, ଓ ଆୟ ପ୍ରମାଣ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ହେବ।

ଆବେଦନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଆରମ୍ଭ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଓଟିପି ପ୍ରେରଣ କରାଯାଏ, ଯାହା ଦାଖଲ କରି ଆବେଦନ ଶେଷ ହୁଏ। ଆବେଦନ ପାଇଁ ଆଧାର କାର୍ଡ, ବ୍ୟାଙ୍କ ପାସବୁକ, ଆୟ ପ୍ରମାଣପତ୍ର, ଏବଂ ଜାଗା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଦସ୍ତାବିଜ ଆବଶ୍ୟକ। ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ, ପଞ୍ଚାୟତ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ କିମ୍ବା ବ୍ଲକ ଅଫିସରେ ଆବେଦନ କରାଯାଇପାରେ। ସହରୀ ଅଞ୍ଚଳରେ, ସମ୍ପୃକ୍ତ ନଗରପାଳିକା କାର୍ଯ୍ୟାଳୟରେ ଆବେଦନ ଜମା କରାଯାଏ।

ଆବେଦନ ପରେ, ସ୍ଥାନୀୟ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ଯୋଗ୍ୟତା ଯାଞ୍ଚ କରନ୍ତି। ଯୋଗ୍ୟ ହେଲେ, ଅର୍ଥ କିସ୍ତିରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ, ଯାହା ନିର୍ମାଣ ଅଗ୍ରଗତି ଅନୁଯାୟୀ ମିଳେ। ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଆବାସ ଯୋଜନା ଭାରତର ଗରିବ ଓ ପଛୁଆ ବର୍ଗଙ୍କ ଜୀବନଧାରାରେ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଛି। ଏହାର କେତେକ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରଭାବ ନିମ୍ନରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି:

୨୦୨୪ ସୁଦ୍ଧା, PMAY ମାଧ୍ୟମରେ ୧ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ପକ୍କା ଘର ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ଗ୍ରାମୀଣ ଓ ସହରୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଲକ୍ଷାଧିକ ପରିବାରଙ୍କୁ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରିଛି।

PMAY-G ଅଧୀନରେ ପ୍ରାୟ ୨.୯୫ କୋଟି ଘର ମଞ୍ଜୁର ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥିରୁ ୨.୫୦ କୋଟି ନିର୍ମାଣ ଶେଷ ହୋଇଛି।

PMAY-U ଅଧୀନରେ ୧.୧୮ କୋଟି ଘର ମଞ୍ଜୁର ହୋଇଛି, ଯେଉଁଥିରୁ ୮୫ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଘର ନିର୍ମାଣ ଶେଷ ହୋଇଛି।

ଏହି ଯୋଜନା ମହିଳାଙ୍କୁ ଘରର ମାଲିକାନା ପ୍ରଦାନ କରି ସାମାଜିକ ସଶକ୍ତିକରଣକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଇଛି। ଲକ୍ଷାଧିକ ମହିଳା ଏବେ ନିଜ ନାମରେ ଘରର ମାଲିକ ହୋଇଛନ୍ତି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କ ଆର୍ଥିକ ଓ ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଛି।

ଅନୁସୂଚିତ ଜାତି, ଜନଜାତି, ଓ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ପରିବାରମାନେ ଏହି ଯୋଜନାରୁ ବ୍ୟାପକ ଲାଭ ପାଇଛନ୍ତି, ଯାହା ସାମାଜିକ ଅସମାନତା ହ୍ରାସ କରିଛି।

ପକ୍କା ଘର ପରିବାରଙ୍କୁ  ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଗତ ସୁବିଧା, ଓ ସମ୍ମାନଜନକ ଜୀବନଯାପନ ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ଶୌଚାଳୟ ଓ ଗ୍ୟାସ ସଂଯୋଗ ମହିଳାଙ୍କ ସୁରକ୍ଷା ଓ ସୁବିଧାକୁ ବଢ଼ାଇଛି। ଗ୍ରାମୀଣ ଅଞ୍ଚଳରେ ନିର୍ମିତ ଘରଗୁଡ଼ିକ ସ୍ଥାନୀୟ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ମଜବୁତ କରିଛି, କାରଣ ନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ଶ୍ରମିକ ଓ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି।

ପକ୍କା ଘର ପାଇବା ଦ୍ଵାରା ଗରିବ ପରିବାରମାନେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି, କାରଣ ସେମାନେ ଏବେ ଘର ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ ଋଣ ନେବାରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହି ଯୋଜନା ଗରିବଙ୍କୁ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଜାଲରେ ଆଣିଛି, ଯାହା ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ମୁକ୍ତିର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ପଦକ୍ଷେପ। ପ୍ରାୟ ୧୦ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ଏହି ଯୋଜନା ମାଧ୍ୟମରେ ଦାରିଦ୍ର୍ୟରୁ ଉପରକୁ ଉଠିଛନ୍ତି, ଯେହେତୁ ଘର ଏକ ମୂଲ୍ୟବାନ ସମ୍ପତ୍ତି ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି।

ସହରୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ଜାଗାର ଅଭାବ ଏକ ବଡ଼ ସମସ୍ୟା। ଅନେକ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟ ନିଜସ୍ବ ଜମି ନଥିବା କାରଣରୁ ଘର ନିର୍ମାଣ ବିଳମ୍ବିତ ହୋଇଛି। କିଛି ଅଞ୍ଚଳରେ ହିତାଧିକାରୀ ଚୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅସ୍ପଷ୍ଟତା ଏବଂ ଦୁର୍ନୀତି ଅଭିଯୋଗ ଉଠିଛି। ଯଦିଓ ସରକାର ସବସିଡି ଯୋଗାଇ ଦେଉଛନ୍ତି, କିଛି ହିତାଧିକାରୀ ଅତିରିକ୍ତ ଖର୍ଚ ପାଇଁ ଋଣ ନେବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଉଛନ୍ତି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ଆର୍ଥିକ ଚାପରେ ରଖୁଛି।