୧୯୪୮ରେ ଭାରତ ତୁର୍କୀ ସହ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା । ତୁର୍କୀର ଅଙ୍କାରାରେ ଦୂତାବାସ ଖୋଲିଥିଲା ଭାରତ। ତୁର୍କୀକୁ କପା, ଚା ଓ ମସଲା ରପ୍ତାନି ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ୧୯୫୦ରେ ‘ମୈତ୍ରୀ ସନ୍ଧି’ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା ଦୁଇଦେଶ ମଧ୍ୟରେ। ୨୦୦୯ରେ ତୁର୍କୀୟେର ପ୍ରଥମ ନାନୋ ଉପଗ୍ରହ ITUpSAT-1 ପ୍ରକ୍ଷେପଣରେ ଭାରତ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା ।  ଯାହା ପୃଥିବୀର ଛବି ଓ ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ପଠାଯାଇଥିଲା।  ଏତିକି ନୁହେଁ

ଭାରତ ପକ୍ଷରୁ ୨୦୨୩ ଫେବୃଆରୀ ୬ରେ ତୁର୍କୀୟେ ଓ ସିରିଆରେ ୭.୮ ତୀବ୍ରତାର ଭୂକମ୍ପରେ ୫୦ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ୧.୬ ଲକ୍ଷ କୋଠା ଧ୍ୱଂସ ହୋଇ ୧୫ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଗୃହହୀନ ହୋଇଥିଲେ। ଭାରତ ତୁର୍କୀକୁ ‘ଅପରେସନ ଦୋସ୍ତ’ ଜରିଆରେ ପ୍ରଥମେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା।

NDRFର ୫୦ ଓ ଭାରତୀୟ ସେନାର ୨୫୦ ଜଣେ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଟିମ୍‌ ପଠାଯାଇ ଭଂଗା କୋଠାରୁ ଲୋକଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରାଯାଇଥିଲା।  ଭାରତୀୟ ବାୟୁସେନାର ୭ଟି ବିମାନ (୬ଟି C-17 ଓ ୧ଟି C-130J) ମାଧ୍ୟମରେ ୧୪୦ ଟନ୍‌ରୁ ଅଧିକ ରିଲିଫ୍‌ ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଯାଇଥିଲା।

ଔଷଧ, ସିରିଞ୍ଜ ପମ୍ପ, ECG ମେସିନ୍‌, ଏକ୍ସ-ରେ ମେସିନ୍‌, ଭେଣ୍ଟିଲେଟର, ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ସାମଗ୍ରୀ, କମ୍ବଳ, ତମ୍ବୁ, ପୋଷାକ, ଡ୍ରିଲିଂ ମେସିନ୍‌, ଉଦ୍ଧାର ଉପକରଣ, ଜେନେରେଟର ଓ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ପଠାଯାଇଥିଲା।  ଭାରତ ୩୦ ଶଯ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ଏକ ଫିଲ୍ଡ ହସ୍ପିଟାଲ ମଧ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ୯୯ ଜଣେ ଡାକ୍ତର ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର୍ମୀ ୪ ହଜାର ରୋଗୀଙ୍କ ଚିକିତ୍ସା କରିଥିଲେ। ଏତେ ସବୁ କରିବା ପରେ, ଭାରତର ସାହାଯ୍ୟ ସତ୍ତ୍ୱେ ତୁର୍କୀ ଦରକାର ବେଳେ  ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କଲା । ଯାହାକୁ ନେଇ ଏବେ ଭାରତରେ ତୁର୍କୀ ବିରୋଧରେ ପ୍ରବଳ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ଏବେ ବୟକଟ ତୁର୍କୀ ନାରା ଚାଲିଛି ।

ପାକିସ୍ତାନକୁ କାହିଁକି ସମର୍ଥନ କରୁଛି ତୁର୍କୀ

୨୦୦୩ରେ ତୁର୍କୀର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ପରେ ରେଜେପ ତୈୟବ ଏର୍ଦୋଗାନ ୧୦ ଥର ପାକିସ୍ତାନ ଗସ୍ତ କରିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଭାରତକୁ G20 ବେଳେ ଏବଂ ଅଲଗା ସମୟରେ ମାତ୍ର ୨ ଥର ଆସିଛନ୍ତି। ୨୦୧୫-୧୯ ଓ ୨୦୨୦-୨୪ ମଧ୍ୟରେ ତୁର୍କୀ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଅସ୍ତ୍ର ରପ୍ତାନି ୧୦୩% ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତ ବିରୋଧରେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି। ତୁର୍କୀ ପାକିସ୍ତାନୀ ନୌସେନାର ଆଧୁନିକୀକରଣରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି ଏବଂ ଯୌଥ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସ କରୁଛି, ଯାହା ଭାରତ ସହ କେବେ କରିନାହିଁ।  ଏଥିରୁ ଜଣାପଡୁଛି ତୁର୍କୀ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଅଧିକା ସମର୍ଥନ କରୁଛି ।

କାଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ତୁର୍କୀ ସବୁବେଳେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ସମର୍ଥନ କରିଛି। ୨୦୧୯ରେ ଭାରତର ଧାରା ୩୭୦ ରଦ୍ଦକୁ ତୁର୍କୀ ବିରୋଧ କରିଥିଲା ଓ ତା’ପରେ ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ସଭାରେ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠାଇଛି। ୨୦୨୫ ମେ ୬-୭ରେ ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ହମଲା ପରେ ଭାରତର ‘ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର’ ବେଳେ ତୁର୍କୀ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା। ଏର୍ଦୋଗାନ ପାକିସ୍ତାନର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଶାହବାଜ ଶରିଫଙ୍କୁ ଫୋନ୍‌ରେ ସମର୍ଥନ ଜଣାଇଥିଲେ ଓ ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ତଦନ୍ତ ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନର ଦାବିକୁ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ୧୦ ମେ’ରେ ଯୁଦ୍ଧବିରତି ପରେ ଶରିଫ ଏର୍ଦୋଗାନଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଜଣାଇଥିଲେ।  ଏଥିରୁ ଜଣାପଡୁଛି ତୁର୍କୀର ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରେମ ଅଧିକା ରହିଛି ।

ଏର୍ଦୋଗାନ Xରେ ଲେଖିଥିଲେ, “ତୁର୍କୀ-ପାକିସ୍ତାନ ଭାଇଚାରା ବିଶ୍ୱରେ ବିରଳ। ଏହା ସଚ୍ଚା ବନ୍ଧୁତ୍ୱର ଉଦାହରଣ। ଆମେ ପୂର୍ବ ପରି ଭବିଷ୍ୟତରେ ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନର ସୁଖ-ଦୁଃଖରେ ସାଙ୍ଗରେ ରହିବୁ।” ମିଡିଆ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ତୁର୍କୀ ପାକିସ୍ତାନକୁ ୩୫୦ ଡ୍ରୋନ ଓ ଅପରେଟର ପଠାଇଥିଲା। ୨୦୨୫ ମେ ୪ରେ ତୁର୍କୀ ନୌସେନାର ଯୁଦ୍ଧଜାହାଜ TCG ବୁୟୁକଡା (F-512) କରାଚୀ ବନ୍ଦରକୁ ପଠାଇଥିଲା।  ଯେଉଁଥିରେ ଏହି ସବୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ରହିଥିଲା ।

ଏହି ସବୁ ପରେ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ #BoycottTurkey ଟ୍ରେଣ୍ଡ କରୁଛି। ଭାରତ ସରକାର ତୁର୍କୀର ସରକାରୀ ମିଡିଆ ଟିଆରଟି ଓ୍ୱାର୍ଲ୍ଡର X ଆକାଉଣ୍ଟକୁ ବ୍ଲକ କରିଥିଲେ, ଯଦିଓ କିଛି ସମୟ ପରେ ଏହା ହଟାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ୧୨ ମେ’ରେ ଜବାହାରଲାଲ ନେହୁରୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ (JNU) ତୁର୍କୀୟେର ଇନୋନୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ସହ ଏମଓୟୁ ରଦ୍ଦ କରିଥିଲା। JNU ଏକ X ପୋଷ୍ଟରେ ଲେଖିଥିଲା, “ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା କାରଣରୁ JNU ଓ ଇନୋନୁ ବିଶ୍ୱବିଦ୍ୟାଳୟ ମଧ୍ୟରେ ଏମଓୟୁ ପରବର୍ତୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନିଲମ୍ବିତ ହେଲା। JNU ଦେଶ ସହ ଛିଡ଼ା ହୋଇଛି।”

୧୫ ମେ’ରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ତୁର୍କୀର କମ୍ପାନୀ ସେଲେବୀ ଏଭିଏସନ୍‌ର ସୁରକ୍ଷା ଅନୁମୋଦନ ରଦ୍ଦ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଦିଲ୍ଲୀ, ମୁମ୍ବାଇ ଓ ବେଙ୍ଗାଲୁରୁ ଭଳି ପ୍ରମୁଖ ଭାରତୀୟ ବିମାନବନ୍ଦରରେ ଉଚ୍ଚ ସୁରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା କରୁଥିଲା।

ଭାରତ ମୋଟ ରପ୍ତାନିର ୧.୫% ତୁର୍କୀକୁ କରୁଛି। ୨୦୨୩-୨୪ରେ ଭାରତ ତୁର୍କୀକୁ ୬.୬୫ ବିଲିୟନ ଡଲାର (୫୬ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା) ରପ୍ତାନି କରିଥିବା ବେଳେ, ୨୦୨୪-୨୫ରେ ଏହା ୫.୨ ବିଲିୟନ ଡଲାର (୪୪ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା)କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ସେହିପରି, ଭାରତର ମୋଟ ଆମଦାନିରେ ତୁର୍କୀର ଅଂଶ ୦.୫%। ୨୦୨୩-୨୪ରେ ତୁର୍କୀରୁ ୩.୭୮ ବିଲିୟନ ଡଲାର (୩୨ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା) ଆମଦାନି ହୋଇଥିବା ବେଳେ, ୨୦୨୪-୨୫ (ଏପ୍ରିଲ-ଫେବୃଆରୀ)ରେ ଏହା ୨.୮୪ ବିଲିୟନ ଡଲାର (୨୪ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା)କୁ ହ୍ରାସ ପାଇଛି।

ତୁର୍କୀର ରୁଷିଆ ଓ ଚୀନ ସହ ଭଲ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ତୁର୍କୀ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ରୁଷିଆ ଉପରେ ନିର୍ଭରଶୀଳ। ୨୦୨୩ରେ ତୁର୍କୀ ରୁଷିଆକୁ ୧୧ ବିଲିୟନ ଡଲାର (୯୪ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା) ରପ୍ତାନି କରିଥିଲା। ୨୦୧୯ରେ ତୁର୍କୀ ରୁଷିଆରୁ S-400 ମିସାଇଲ କିଣିଥିଲା, ଯାହା ନାଟୋର ବିରୋଧ ସତ୍ତ୍ୱେ କରାଯାଇଥିଲା। ଚୀନ ସହ ମଧ୍ୟ ତୁର୍କୀୟେର ସମ୍ପର୍କ ମଜବୁତ ହୋଇଛି। ୨୦୨୪ରେ ଚୀନର BYD କମ୍ପାନୀ ତୁର୍କୀୟେରେ ୧ ବିଲିୟନ ଡଲାର (୮.୫ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା) ନିବେଶ କରି ଇଲେକ୍ଟ୍ରିକ କାର ଫ୍ୟାକ୍ଟ୍ରୀ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲା।

ତୁର୍କୀ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ଇସଲାମିକ ଦେଶ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଭାରତ ଏକ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷ ଦେଶ ଯେଉଁଠାରେ ହିନ୍ଦୁ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ। ତୁର୍କୀ ଇସଲାମିକ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଗଢ଼ିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରୁଛି, ତେଣୁ ଭାରତ ସହ ସମ୍ପର୍କର ମୂଲ୍ୟ ସେମାନେ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ।

ଏସବୁ କାରଣରୁ ଏବେ ତୁର୍କୀ ବୟକଟ  ଟ୍ରେଣ୍ଡ କରୁଛି । ୨୦୧୯ରୁ ୨୦୨୫ ମଧ୍ୟରେ ୧୧ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଭାରତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ତୁର୍କୀ ଗସ୍ତ କରିଛନ୍ତି। ପର୍ଯ୍ୟଟନ ତୁର୍କୀର GDPର ୧୨% ଓ ୧୦% ଲୋକଙ୍କୁ ରୋଜଗାର ଯୋଗାଇଛି। ତୁର୍କୀ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଭାରତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କଠାରୁ ୩ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ଆୟ କରୁଛି। ତୁର୍କୀ ବର୍ଜନ ତୁର୍କୀ ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ।

ତୁର୍କୀରୁ ଆମଦାନି-ରପ୍ତାନି ଉପରେ ନିଷେଧାଜ୍ଞା: ଭାରତ ତୁର୍କୀକୁ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ, ରାସାୟନିକ ଓ ବସ୍ତ୍ର ରପ୍ତାନି କରୁଛି ଏବଂ ତୁର୍କୀରୁ ଯନ୍ତ୍ରପାତି ଓ ଅଟୋମୋବାଇଲ ଯନ୍ତ୍ରାଂଶ ଆମଦାନି କରୁଛି। ଭାରତ ଏହି ସାମଗ୍ରୀ ଜାପାନ ବା ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆରୁ କିଣିପାରେ, ଯାହା ତୁର୍କୀର ଅର୍ଥନୀତିକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇବ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ତୁର୍କୀର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଉଠାଇବା: ଭାରତ BRICS, G20 ଓ ଜାତିସଂଘରେ ତୁର୍କୀର ନୀତି ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇପାରେ। ୨୦୨୪ରେ ଭାରତ BRICSରେ ତୁର୍କୀର ସଦସ୍ୟତାର ବିରୋଧ କରିଥିଲା। ଏହା ତୁର୍କୀର ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂପର୍କକୁ ଦୁର୍ବଳ କରି ଏକାକୀ କରିପାରେ।

ଭାରତର ଏହି ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ତୁର୍କୀୟେର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏର୍ଦୋଗାନଙ୍କ ଭାରତ ବିରୋଧୀ ମନୋଭାବକୁ ବଦଳାଇବ କି ନାହିଁ, ତାହା ଦେଖିବାର ଅଛି। କିନ୍ତୁ ତୁର୍କୀର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିପାରିବ ବୋଲି ସମୀକ୍ଷକମାନେ କହୁଛନ୍ତି ।

ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଦେଶ

ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟତଃ  ଚୀନ, ଇରାନ ଓ ସାଉଦୀ ଆରବ ରହିଛନ୍ତି ।  ତୁର୍କୀ ଓ ଚୀନ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଖୋଲାଖୋଲି ସମର୍ଥନ ଦେଉଛନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରେ ତୁର୍କୀ ଅସ୍ତ୍ର ଓ ଡ୍ରୋନ ଯୋଗାଇଛି ଏବଂ ଚୀନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ସାମରିକ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି। ଇରାନ ସମର୍ଥନ ଅପେକ୍ଷାକୃତ କମ ସ୍ପଷ୍ଟ। ସାଉଦୀ ଆରବ ଓ କାତାର ଭଳି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟ କିଛି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ରହୁଛନ୍ତି  । କିନ୍ତୁ ଖୋଲାଖୋଲି କେବଳ ତୁର୍କୀ ଏବଂ ଚୀନ ଭାରତ ବିରୋଧୀ ଆଭିମୁଖ୍ୟ ରଖିଛନ୍ତି ।

ଭାରତ ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି କୂଟନୈତିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ରଣନୈତିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ସତର୍କ ବ୍ୟବହାର ଦେଖାଇବା ଉଚିତ ବୋଲି ରାଜନୈତିକ ସମୀକ୍ଷକମାନେ ମତପୋଷଣ କରୁଛନ୍ତି।

କୂଟନୈତିକ ଚାପ: ଭାରତ ଜାତିସଂଘ, BRICS, ଓ G20 ଭଳି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଓ ତାହାକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଦେଶଗୁଡ଼ିକର ଭୂମିକା ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇବା ଉଚିତ।

ଭାରତ ଆମେରିକା, ଇସ୍ରାଏଲ, ଇଟାଲୀ, ଓ ଫ୍ରାନ୍ସ ଭଳି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହ ସାମରିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ମଜବୁତ କରି ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରି ବିରୋଧୀ ଦେଶକୁ ବାଟକୁ ଆଣିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିବା ଉଚିତ ।

ତୁର୍କୀର GDPର ୧୨% ପର୍ଯ୍ୟଟନରୁ ଆସେ, ଯେଉଁଠାରେ ଭାରତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ବାର୍ଷିକ ୩ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ଯୋଗଦାନ କରନ୍ତି। ଏକ ବୃହତ୍‌ ବର୍ଜନ ଅଭିଯାନ ତୁର୍କୀୟେର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ।

ଚୀନ-ପାକିସ୍ତାନ ଇକୋନୋମିକ କରିଡର (CPEC) ଉପରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇ ଏହାର ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ବାଧା ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇପାରେ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆର୍ଥିକ ସଂସ୍ଥାରେ ଚାପ: ଭାରତ IMF ଓ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ଭଳି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକରେ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ତାର ସମର୍ଥକ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଋଣ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ସହାୟତା ଉପରେ କଡ଼ା ସର୍ତ୍ତ ଲଗାଇବା ପାଇଁ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ କରିପାରେ।

୧. ପାକିସ୍ତାନ, ତୁର୍କୀ ଓ ଆଜେରବୈଜାନର ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ମେଣ୍ଟ ‘ଥ୍ରୀ ବ୍ରଦର୍ସ’ ଭାରତ ପାଇଁ ନୂଆ ସାମରିକ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ।

୨. ଜୁଲାଇ ୨୦୨୪ରେ ପ୍ରଥମ ତ୍ରିପାକ୍ଷିକ ଶିଖର ବୈଠକ ଭାରତର ସୁରକ୍ଷା ଚିନ୍ତା ବଢ଼ାଇଛି।

୩. ବୈଠକରେ ସାମରିକ, ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ କଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ଭାରତ ବିରୋଧୀ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା।

୪. ମେ ୨୦୨୫ରେ ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୨୬ ଜଣଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ, ମେଣ୍ଟକୁ ସକ୍ରିୟ କରିଛି।

୫. ଭାରତର ‘ଅପରେଶନ ସିନ୍ଦୂର’ ତୁର୍କୀ ଓ ଆଜେରବୈଜାନ ଦ୍ୱାରା ନିନ୍ଦିତ ହୋଇଥିଲା।

୬. ତୁର୍କୀ ପାକିସ୍ତାନର ଦ୍ୱିତୀୟ ବୃହତ୍ତମ ଅସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଣକାରୀ, ଡ୍ରୋନ ଯୋଗାଇଛି।

୭. ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣରେ ତୁର୍କୀ ର୍ନିମିତ ଡ୍ରୋନ ବ୍ୟବହୃତ, ଭାରତୀୟ ସେନା ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିଛି।

୮. ଆଜେରବୈଜାନ ପାକିସ୍ତାନକୁ ୧.୬ ବିଲିୟନ ଡଲାରର ଜେଏଫ-୧୭ ଯୁଦ୍ଧବିମାନ ଯୋଗାଇବ।

୯. ତୁର୍କୀର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏର୍ଦୋଗାନ କଶ୍ମୀରୀ ପ୍ରତି ସମର୍ଥନ ଜଣାଇ ଭାରତର ନିନ୍ଦା ଲାଭ କରିଛନ୍ତି।

୧୦. ଆଜେରବୈଜାନ ମଧ୍ୟ କଶ୍ମୀର ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଛି।

୧୧. ଏହି ମେଣ୍ଟ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ଭାରତ ଉପରେ କୂଟନୈତିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।

୧୨. ତୁର୍କୀ ଓ ଆଜେରବୈଜାନର ମୁସଲିମ ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠତା ମେଣ୍ଟକୁ ଧାର୍ମିକ ଭାବେ ଦୃଢ଼ କରୁଛି।

୧୩. ଭାରତୀୟ ସୀମାରେ ଡ୍ରୋନ ଓ ଯୁଦ୍ଧବିମାନ ନୂଆ ପ୍ରଯୁକ୍ତିଗତ ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି କରୁଛି।

୧୪. ଚାଇନାର ପାକିସ୍ତାନକୁ ମିସାଇଲ ଯୋଗାଣ ମେଣ୍ଟକୁ ଜଟିଳ କରୁଛି।

୧୫. ଭାରତରେ ‘ବୟକଟ ତୁର୍କୀ’ ଓ ‘ବୟକଟ ଆଜେରବୈଜାନ’ ଆନ୍ଦୋଳନ ଜୋର ଧରିଛି।

୧୬. ଶିବସେନା ମୁମ୍ବାଇ ବିମାନବନ୍ଦରରେ ତୁର୍କୀ କମ୍ପାନୀ ଚୁକ୍ତି ରଦ୍ଦ ଦାବି କରିଛି।

୧୭. ଭାରତୀୟ ଟ୍ରାଭେଲ କମ୍ପାନୀଗୁଡ଼ିକ ତୁର୍କୀ ଓ ଆଜେରବୈଜାନ ପାଇଁ ବୁକିଂ ବନ୍ଦ କରିଛନ୍ତି।

୧୮. ଭାରତ ଆର୍ମେନିଆ ସହ ସାମରିକ ସମ୍ପର୍କ ଦୃଢ଼ କରି ଆଜେରବୈଜାନକୁ ମୁକାବିଲା କରୁଛି।

୧୯. ଭାରତୀୟ ସେନା ଆଣ୍ଟି-ଡ୍ରୋନ ସିଷ୍ଟମ ଓ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ମୁତୟନ କରିଛି।

୨୦. ଏହି ମେଣ୍ଟ ଭାରତର ସାମରିକ, କୂଟନୈତିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ରଣନୀତିର ସମନୱୟ ଆବଶ୍ୟକ କରୁଛି।