ବରିଷ୍ଠ କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଭୋଲାନାଥ ପାଣ୍ଡେ, ଯିଏ ୧୯୭୮ ମସିହାରେ ପୂର୍ବତନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ଜେଲରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଖେଳଣା ବନ୍ଧୁକ ସାହାଯ୍ୟରେ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସର ବିମାନ (ଫ୍ଲାଇଟ୍ IC 410) ଅପହରଣ କରି ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ଆସିଥିଲେ, ଶୁକ୍ରବାର ଦିନ ତାଙ୍କର ୭୧ ବର୍ଷ ବୟସରେ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଛି। ତାଙ୍କ ମୃତଦେହ ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ତାଙ୍କ ଘରେ ରଖାଯାଇଛି ଏବଂ ଶନିବାର ସକାଳେ ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାର କରାଯିବ। ସେ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର ଦୋଆବା (ବର୍ତ୍ତମାନ ବୈରିଆ) ବିଧାନସଭା ଆସନରୁ ଦୁଇଥର ବିଧାୟକ ହୋଇଥିଲେ।
ବିମାନ ଅପହରଣ କିପରି ହୋଇଥିଲା?
୧୯୭୮ ମସିହା ଡିସେମ୍ବର ୨୦ରେ, ଭୋଲାନାଥ ପାଣ୍ଡେ ଏବଂ ତାଙ୍କ ସାଙ୍ଗ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ପାଣ୍ଡେ କଲିକତା (ବର୍ତ୍ତମାନ କୋଲକାତା)ରୁ ଦିଲ୍ଲୀ ଅଭିମୁଖେ ଯାଉଥିବା ଏକ ଇଣ୍ଡିଆନ ଏୟାରଲାଇନ୍ସ ବିମାନକୁ ଅପହରଣ କରିଥିଲେ। ବିମାନରେ ୧୩୨ ଜଣ ଯାତ୍ରୀ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ସମୟର ଦୁଇ ପୂର୍ବତନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏକେ ସେନ ଏବଂ ଧରମ ବୀର ସିହ୍ନା ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ଲକ୍ଷ୍ନୌରୁ ସନ୍ଧ୍ୟା ୫:୪୫ରେ ବିମାନ ଉଡ଼ାଣ ଭରିଥିଲା ଏବଂ ଦିଲ୍ଲୀରେ ପହଞ୍ଚିବାର ମାତ୍ର ୧୫ ମିନିଟ୍ ପୂର୍ବରୁ ୧୫ମ ଧାଡ଼ିରେ ହଟ୍ଟଗୋଳ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଭୋଲାନାଥ ଏବଂ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ନିଜ ଆସନରୁ ଉଠି କକ୍ପିଟ୍ରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ।
ସେମାନେ ବିମାନର କ୍ୟାପଟେନଙ୍କୁ ଘୋଷଣା କରିବାକୁ କହିଥିଲେ ଯେ ବିମାନଟି ଅପହୃତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଏହା ଦିଲ୍ଲୀ ବଦଳରେ ପାଟନା ଯିବ। ପରେ ସେମାନେ ବିମାନକୁ ବାରାଣସୀ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ। କ୍ୟାପଟେନ ଏମ୍ଏନ୍ ଭଟ୍ଟୀଓ୍ୱାଲାଙ୍କ ଅନୁଯାୟୀ, ପାଣ୍ଡେ ଦୁହେଁ ପ୍ରଥମେ ବିମାନକୁ ନେପାଳ ଏବଂ ପରେ ବାଂଲାଦେଶ ନେବାକୁ କହିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ପାଇଲଟ୍ମାନେ ମନା କରିଥିଲେ।
ଭୋଲାନାଥ ଏବଂ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ଇଣ୍ଟରକମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜକୁ ଯୁବ କଂଗ୍ରେସର ସଦସ୍ୟ ବୋଲି ପରିଚୟ ଦେଇ ଭାଷଣ ଦେଇଥିଲେ। ସେମାନେ କହିଥିଲେ ଯେ ସେମାନେ ଅହିଂସାରେ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଏବଂ ଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ କୌଣସି କ୍ଷତି ହେବ ନାହିଁ। ସେମାନେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପୁତ୍ର ସଞ୍ଜୟ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ମାମଲା ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରିବା ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରରେ ଜନତା ପାର୍ଟି ସରକାରଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ଦାବି କରିଥିଲେ। ସେମାନେ ବିମାନରେ “ଇନ୍ଦିରା ଜିନ୍ଦାବାଦ” ଏବଂ “ସଞ୍ଜୟ ଜିନ୍ଦାବାଦ” ନାରା ଦେଇଥିଲେ, ଯାହାକୁ ଅନେକ ଯାତ୍ରୀ ସମର୍ଥନ କରିଥିଲେ। ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ଅଧିକାଂଶ ଯାତ୍ରୀ ଏହି ଅପହରଣକୁ ଗମ୍ଭୀରତାର ସହ ନେଇ ନଥିଲେ।
ବିମାନ ବାରାଣସୀରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ, ଭୋଲାନାଥ ଏବଂ ଦେବେନ୍ଦ୍ର ତତ୍କାଳୀନ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ରାମ ନରେଶ ୟାଦବଙ୍କୁ ଭେଟିଥିଲେ। ଘଣ୍ଟା ଘଣ୍ଟା ଆଲୋଚନା ପରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରାଯିବ ବୋଲି ଆଶ୍ୱାସନା ମିଳିବା ପରେ ବିମାନଟି ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଉଭୟ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିଥିଲେ।
୧୯୮୦ରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ପୁନର୍ବାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ହେବା ପରେ, ଭୋଲାନାଥ ଏବଂ ଦେବେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ଅଭିଯୋଗ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରାଯାଇଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ ପକ୍ଷରୁ ଉଭୟଙ୍କୁ ୧୯୮୦ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶ ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ପ୍ରାର୍ଥୀ କରାଯାଇଥିଲା। ଭୋଲାନାଥ ପାଣ୍ଡେ ଦୁଇଥର ବିଧାୟକ ହୋଇଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ଏହି ଅପହରଣ କେବଳ ଜନତା ପାର୍ଟି ସରକାର ଉପରେ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଏକ ପ୍ରତିବାଦ ଥିଲା।
ଭାରତରେ ୧୯୭୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୫ ତାରିଖରୁ ୧୯୭୭ ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୧ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଥିବା ୨୧ ମାସର ଏକ ଅସାଧାରଣ ରାଜନୈତିକ ସମୟକୁ “ଜରୁରୀକାଳୀନ ସ୍ଥିତି” (ଇମରଜେନ୍ସି) କୁହାଯାଉଛି। ଏହା ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ କଂଗ୍ରେସ ସରକାର ଦ୍ୱାରା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନର ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୩୫୨ ଅନୁଯାୟୀ, “ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ଅଶାନ୍ତି” କାରଣରୁ ଏହି ଜରୁରୀକାଳୀନ ସ୍ଥିତି ଲାଗୁ କରାଯାଇଥିଲା।
୧୯୭୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୧୨ରେ, ଆଲ୍ଲାହାବାଦ ଉଚ୍ଚ ନ୍ୟାୟାଳୟ ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ୧୯୭୧ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନକୁ ବାତିଲ କରିଥିଲେ, କାରଣ ସେ ନିର୍ବାଚନୀ ଦୁର୍ନୀତିରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ରାୟ ତାଙ୍କୁ ୬ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନିର୍ବାଚନ ଲଢ଼ିବାରୁ ବାରଣ କରିଥିଲା।
ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ: ଜୟପ୍ରକାଶ ନାରାୟଣ (ଜେପି)ଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏକଜୁଟ ହୋଇ “ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ କ୍ରାନ୍ତି” ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଇନ୍ଦିରା ସରକାରଙ୍କ ଇସ୍ତଫା ଦାବି କରୁଥିଲା। ବିହାର ଏବଂ ଗୁଜୁରାଟରେ ଛାତ୍ର ଓ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବିକ୍ଷୋଭ ତୀବ୍ର ହୋଇଥିଲା।
ଜରୁରୀକାଳୀନ ସ୍ଥିତିର ଘୋଷଣା
୧୯୭୫ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୫ ତାରିଖ ରାତିରେ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଫଖରୁଦ୍ଦୀନ ଅଲୀ ଅହମ୍ମଦ ଦେଶରେ ଜରୁରୀକାଳୀନ ସ୍ଥିତି ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ସରକାର ଦାବି କରିଥିଲେ ଯେ ଦେଶର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ସ୍ଥିରତା ପାଇଁ ଏହା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ଘୋଷଣା ସହିତ ସମ୍ବିଧାନରେ ନାଗରିକଙ୍କୁ ପ୍ରଦତ୍ତ ଅନେକ ମୌଳିକ ଅଧିକାର ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଥିଲା।
