ଭାରତ ପାଇଁ ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ (Spy Satellites) ବା ଗୁଇନ୍ଦା ସାଟେଲାଇଟ୍ (Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance – ISR Satellites) ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ  । କାରଣ ଆମର ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା, ଆମ ଦେଶର ସୀମା ନିରୀକ୍ଷଣ, ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱାର୍ଥ ସୁରକ୍ଷାରେ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି।

ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ଓ ଶତ୍ରୁ ଗତିବିଧି ନିରୀକ୍ଷଣ

ପାକିସ୍ତାନ ଜନ୍ମ ହେବା ପରେ ଭାରତ ସହ ଯୁଦ୍ଧ କରୁଛି ।  ଚୀନ ସହ ସୀମା ବିବାଦ ମୂଳରୁ ରହିଛି ।  ଭାରତର ପାକିସ୍ତାନ ସହ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା (LoC) ଓ ଚୀନ ସହ ବାସ୍ତବ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା (LAC) ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଅଞ୍ଚଳ ଥିବାରୁ ଏହାକୁ ନିରୀକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଗୁଇନ୍ଦା ଉପଗ୍ରହ ଜରୁରୀ। ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ (ଯେପରିକି RISAT, CARTOSAT) ଶତ୍ରୁ ସୈନ୍ୟର ଗତିବିଧି ଉପର ନଜର ରଖିଥାଏ, ମିସାଇଲ ସଂଚାଳନ ଓ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ନିର୍ମାଣ ଉପରେ 24 ଘଣ୍ଟା ନଜର ରଖେ।

ଅନୁପ୍ରବେଶ ରୋକିବା

ପାକିସ୍ତାନ ସମର୍ଥିତ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ଭାରତ ଭିତରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରି ଅଶାନ୍ତି କରିବାକୁ ଚାହିଁଥାନ୍ତି ।  ଚୀନର ସୀମା ଅତିକ୍ରମଣ (ଯେପରିକି ଗାଲୱାନ 2020) ରୋକିବା ପାଇଁ ଉଚ୍ଚ-ରେଜୋଲୁସନ ଚିତ୍ର ଓ ରିଅଲ-ଟାଇମ ଡାଟା ଆବଶ୍ୟକ, ଯାହା ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଯୋଗାଇଥାଏ।

ଆତଙ୍କବାଦ ଶିବିର ଉପରେ ନଜର ରଖିବା

ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଶିବିର, ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଭଣ୍ଡାର, ଓ ତାଲିମ କେନ୍ଦ୍ର (ବିଶେଷତଃ POKରେ) ଚିହ୍ନଟ କରେ। ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ ପରି ଭିତରେ ପଶି ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ମାରିଥାଏ ।  2019ର ବାଲାକୋଟ ଏୟାରଷ୍ଟ୍ରାଇକ ପାଇଁ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଇମେଜ ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା।

ରାଡାର ଇମେଜିଂ: RISAT-2 ଓ EOS-01 ଭଳି ସାଟେଲାଇଟ୍ ଖରାପ ପାଗ ଓ ରାତିରେ ମଧ୍ୟ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିପାରେ, ଯାହା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗତିବିଧି ଧରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ମିସାଇଲ ଓ ପରମାଣୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ

ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନର ମିସାଇଲ ପରୀକ୍ଷଣ, ପରମାଣୁ ଅସ୍ତ୍ର ସଂଚାଳନ, ଓ ସାମରିକ ଶକ୍ତିର ନିରୀକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଇମେଜ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥିପାଇଁ ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, CARTOSAT-2 ସିରିଜ 0.65 ମିଟର ରେଜୋଲୁସନ ସହ ଛୋଟ ବସ୍ତୁକୁ ମଧ୍ୟ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରେ।

ନୌସେନା ନିରୀକ୍ଷଣ: GSAT-7 (Rukmini) ଭାରତୀୟ ମହାସାଗରରେ ଚୀନ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ନୌସେନା ଓ ସବମାରିନ ଗତିବିଧି ଉପରେ ନଜର ରଖିଛି ।

ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ରିଅଲ-ଟାଇମ ଡାଟା ଯୋଗାଇ ସୈନ୍ୟ ଓ ସରକାରକୁ ସଂକଟ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ। ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, 2020 ଗାଲୱାନ ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଇମେଜ ଚୀନୀ ସୈନ୍ୟ ମୁତୟନ ଚିହ୍ନଟ କରିଥିଲା।

ଏହା ସୀମା ସଂଘର୍ଷ, ଆତଙ୍କବାଦୀ ହମଲା, ବା ମିସାଇଲ ପରୀକ୍ଷଣ ଭଳି ଘଟଣାର ପୂର୍ବାନୁମାନ କରି ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପାଇଁ ସମୟ ଦେଇଥାଏ।

ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଭାରତକୁ ଅନ୍ୟ ଦେଶ (ଯେପରିକି ଆମେରିକା, ଇସ୍ରାଏଲ) ଉପରେ ଗୁଇନ୍ଦା ଡାଟା ପାଇଁ ନିର୍ଭର କରିବାକୁ ପଡ଼େ ନାହିଁ । ଏହା ଭାରତର ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱ ଓ ସ୍ୱାଧୀନ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର କ୍ଷମତାକୁ ବୃଦ୍ଧି କରେ।

ଉଦାହରଣ: TSAT-1A (2024ରେ TASL ଦ୍ୱାରା ଲଞ୍ଚ) ଭଳି ବେସରକାରୀ ସାଟେଲାଇଟ୍ 0.5 ମିଟର ରେଜୋଲୁସନ ସହ ସ୍ୱଦେଶୀ ଗୁଇନ୍ଦା କ୍ଷମତାକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରୁଛି।

ସମୁଦ୍ରୀୟ ସୁରକ୍ଷା

ଭାରତୀୟ ମହାସାଗରରେ ଚୀନର ନୌସେନା ସକ୍ରିୟତା (String of Pearls) ଓ ପାକିସ୍ତାନର ଗ୍ୱାଦାର ବନ୍ଦର ସମ୍ବେଦନଶୀଳ। GSAT-7 ଓ ଅନ୍ୟ ସାଟେଲାଇଟ୍ 7,500 କିମି ସମୁଦ୍ରକୂଳରେ ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ନୌକା, ସବମାରିନ, ଓ ଜଳଦସ୍ୟୁ ଗତିବିଧି ନିରୀକ୍ଷଣ କରେ।

ଆଧୁନିକ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସ୍ପେସ ଶକ୍ତି

ଆଧୁନିକ ଯୁଦ୍ଧରେ ନେଟୱର୍କ-ସେଣ୍ଟ୍ରିକ ୱାରଫେୟାର ପାଇଁ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଆଧାରିତ ଗୁଇନ୍ଦା, ଯୋଗାଯୋଗ, ଓ ନାଭିଗେସନ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ। GSAT-7A ଓ GSAT-7B ଭଳି ସାଟେଲାଇଟ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା, ନୌସେନା, ଓ ବାୟୁସେନାକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ସ୍ପେସ ଶକ୍ତି: 2019ରେ ମିଶନ ଶକ୍ତି (ASAT ପରୀକ୍ଷଣ) ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତ ସ୍ପେସ ଶକ୍ତି ଭାବେ ଉଭା ହୋଇଛି। ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଏହି ଶକ୍ତିକୁ ବଜାୟ ରଖିବା ଓ ଶତ୍ରୁ ସାଟେଲାଇଟ୍ ବିରୋଧୀ ହମଲାରୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ଭାରତ ଏବେ 2027-28 ସୁଦ୍ଧା 52ଟି ସାମରିକ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ ପାଇଁ 27,000 କୋଟି ଟଙ୍କାର ଯୋଜନା କରୁଛି ।

EOS-09: 2025ରେ ଲଞ୍ଚ ହେବାକୁ ଥିବା ରାଡାର ଇମେଜିଂ ସାଟେଲାଇଟ୍, ଯାହା ଖରାପ ପାଗରେ ମଧ୍ୟ ସୀମା ନିରୀକ୍ଷଣ କରି ଭାରତକୁ ସୁରକ୍ଷା ଦେବାରେ ସହଯୋଗ କରିବ।

ଜାସୁସ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଭାରତ ପାଇଁ ଜରୁରୀ କାରଣ ଏହା ସୀମା ସୁରକ୍ଷା, ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧ, ସାମରିକ ଗୁଇନ୍ଦା ଉପରେ ନଜର ରଖିଥାଏ ।  ଗୁଇନ୍ଦା ଉପଗ୍ରହ  ବିଶେଷତଃ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନ ଭଳି ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କ ସାମରିକ ଗତିବିଧି ନିରୀକ୍ଷଣ କରିଥାଏ ।

ଭାରତକୁ କେତେଟି ସାଟେଲାଇଟ୍ ଜଗିଛି ଓ କେବେଠୁ ଜଗୁଛି?

2023 ଅପ୍ରେଲ 22 ସୁଦ୍ଧା, ଭାରତ ମୋଟ 424ଟି ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ କରିଛି, ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ଓ 34ଟି ଭିନ୍ନ ଦେଶର ସାଟେଲାଇଟ୍ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାୟ 55ଟି ସାଟେଲାଇଟ୍ ସକ୍ରିୟ ଅଛି। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ 10ଟି ସାଟେଲାଇଟ ଗୁଇନ୍ଦା ସାଟେଲାଇଟ ରହିଛି , ଯାହାକି ସୀମା ଉପରେ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ , ଚୀନ ଉପରେ ନଜର ରଖିଛି । ISRO ମୁଖ୍ୟ ଭି. ନାରାୟଣନ କହିଛନ୍ତି ଯେ 10ଟି ସାଟେଲାଇଟ୍ 24×7 ଭାରତର ସୀମା ଓ 7,500 କିମି ସମୁଦ୍ରକୂଳ ଉପରେ ନଜର ରଖୁଛି।

ଭାରତର ପ୍ରଥମ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଆର୍ଯ୍ୟଭଟ୍ଟ 1975 ମସିହା ଏପ୍ରିଲ 19ରେ ସୋଭିଏତ୍ କୋସମୋସ-3M ରକେଟ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଲଞ୍ଚ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ଭାରତର ସ୍ବଦେଶୀ ସାଟେଲାଇଟ୍ ବିକାଶର ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା।

ଏହି ସାଟେଲାଇଟ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ (INSAT, GSAT), ପୃଥିବୀ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ (CARTOSAT, RISAT), ନାଭିଗେସନ (IRNSS/NAVIC), ଓ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମିଶନ (ଚନ୍ଦ୍ରଯାନ, ମଙ୍ଗଳଯାନ) ରହିଛି ।

ଭାରତର ଅନେକ ସାଟେଲାଇଟ୍, ଯେପରିକି RISAT, CARTOSAT, ଓ EOS ସିରିଜ ସାଟେଲାଇଟ୍, ସୀମା ନିରୀକ୍ଷଣ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ। ଏହି ସାଟେଲାଇଟ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନ ସୀମାରେ (LoC ଓ LAC) ସୈନ୍ୟ ଗତିବିଧି, ମିସାଇଲ ସ୍ଥାପନା, ଓ ଅନ୍ୟ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ନଜର ରଖେ।

RISAT-2 (2009): 2008 ମୁମ୍ବାଇ ଆତଙ୍କବାଦୀ ହମଲା ପରେ ଲଞ୍ଚ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ସୀମା ନିରୀକ୍ଷଣ, ଅନୁପ୍ରବେଶ ରୋକିବା, ଓ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ଅପରେସନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥିଲା।

EOS-01 (2020): ରାଡାର ଇମେଜିଂ ସାଟେଲାଇଟ୍, ଯାହା ଖରାପ ପାଗ ଓ ରାତିରେ ମଧ୍ୟ ନିରୀକ୍ଷଣ କରିପାରେ।

EOS-09 (ପ୍ରସ୍ତାବିତ, 2025): ଏହା ସୀମା ସୁରକ୍ଷାକୁ ଆହୁରି ଦୃଢ଼ କରିବ ଏବଂ ଅନୁପ୍ରବେଶକାରୀଙ୍କୁ ଖରାପ ପାଗରେ ମଧ୍ୟ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିବ।

ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନ ପ୍ରତି ଫୋକସ: ସାଟେଲାଇଟ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନର LoC ଓ ଚୀନର LAC ସହିତ ସମ୍ପର୍କିତ ସୈନ୍ୟ ଗତିବିଧି, ମିସାଇଲ ଲଞ୍ଚର, ଓ ନୌସେନା ଗତିବିଧି ଉପରେ ନଜର ରଖେ। ଏହା ଭାରତକୁ ପୂର୍ବାନୁମାନ ଓ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପାଇଁ ସମୟ ଦିଏ।

ଭାରତର ସୀମା କିପରି ସୁରକ୍ଷିତ?

ଭାରତୀୟ ସେନା, BSF (ବର୍ଡର ସିକ୍ୟୁରିଟି ଫୋର୍ସ), ITBP (ଇଣ୍ଡୋ-ତିବେତାନ ବର୍ଡର ପୋଲିସ), ଓ SSB (ସଶସ୍ତ୍ର ସୀମା ବଳ) ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନ ସୀମାରେ (LoC ଓ LAC) ମୁତୟନ ଅଛନ୍ତି।

ସାଟେଲାଇଟ୍, ଡ୍ରୋନ, ଥର୍ମାଲ ଇମେଜିଂ, ସ୍ମାର୍ଟ ଫେନ୍ସିଂ, ଓ CCTV ନୀରିକ୍ଷଣ ପାଇଁ ସାଟେଲାଇଟ୍ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।

ସ୍ମାର୍ଟ ଫେନ୍ସିଂ

ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାରେ (ପଞ୍ଜାବ, ରାଜସ୍ଥାନ, ଜାମ୍ମୁ) ଲେଜର ଓ ସେନ୍ସର ଯୁକ୍ତ ସ୍ମାର୍ଟ ଫେନ୍ସିଂ ଅନୁପ୍ରବେଶ ରୋକୁଛି।

CIBMS (କମ୍ପ୍ରିହେନ୍ସିଭ ଇଣ୍ଟିଗ୍ରେଟେଡ ବର୍ଡର ମ୍ୟାନେଜମେଣ୍ଟ ସିଷ୍ଟମ): ଏହା ସୀମାରେ ସେନ୍ସର, କ୍ୟାମେରା, ଓ ରାଡାର ସହ ସଂଯୋଗ କରି ରିଅଲ-ଟାଇମ ନିରୀକ୍ଷଣ କରେ।

ସାଟେଲାଇଟ୍ ନିରୀକ୍ଷଣ: RISAT ଓ CARTOSAT ସାଟେଲାଇଟ୍‌ଗୁଡ଼ିକ ଉଚ୍ଚ-ରେଜୋଲୁସନ ଚିତ୍ର ଯୋଗାଇ ସୀମାରେ ସୈନ୍ୟ ଗତିବିଧି ଓ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଚିହ୍ନଟ କରେ।

ନୌସେନା ନିରୀକ୍ଷଣ: 7,500 କିମି ସମୁଦ୍ରକୂଳରେ ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ଓ କୋଷ୍ଟ ଗାର୍ଡ GSAT-7 ସାଟେଲାଇଟ୍ ସହାୟତାରେ ନୌକା ଓ ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ଗତିବିଧି ଉପରେ ନଜର ରଖେ।

:

LACରେ ଚୀନ ସହ ଗାଲୱାନ ଓ ଡୋକଲାମ ଘଟଣା ପରେ, ଭାରତ ଲଦାଖ, ଅରୁଣାଚଳ ପ୍ରଦେଶ, ଓ ସିକ୍କିମରେ ଅତିରିକ୍ତ ସୈନ୍ୟ, ଟ୍ୟାଙ୍କ, ଓ ଆର୍ଟିଲାରୀ ମୁତୟନ କରିଛି। ଏହାକୁ ନଜର ରଖିଛି ଗୁଇନ୍ଦା ସାଟେଲାଇଟ୍

LoCରେ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଅନୁପ୍ରବେଶ ଓ ଆତଙ୍କବାଦୀ ହମଲା ରୋକିବା ପାଇଁ ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରରେ ସୈନ୍ୟ ଓ BSF ମୁତୟନ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଛି। ସେମାନଙ୍କୁ ଗୁଇନ୍ଦା ସାଟେଲାଇଟ୍ ଇନପୁଟ୍ ପ୍ରଦାନ କରୁଛି ।

ଡ୍ରୋନ ଓ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ନିରୀକ୍ଷଣ:

ଭାରତୀୟ ସେନା ଉଚ୍ଚ-କ୍ଷମତା ସମ୍ପନ୍ନ ଡ୍ରୋନ (ଯେପରିକି Heron TP) ଓ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ଯୁଦ୍ଧ ସିଷ୍ଟମ ବ୍ୟବହାର କରୁଛି।

ପାକିସ୍ତାନର ଡ୍ରୋନ ହମଲା ପ୍ରୟାସକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ଆଣ୍ଟି-ଡ୍ରୋନ ସିଷ୍ଟମ ମୁତୟନ କରାଯାଇଛି। ଏସ-400 ଅନେକ ସଫଳତା ପାଇଛି, ଭାରତକୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।

GSAT-7 (Rukmini): ନୌସେନା ପାଇଁ 2013ରେ ଲଞ୍ଚ, ସମୁଦ୍ରୀୟ ନିରୀକ୍ଷଣ ଓ ଯୋଗାଯୋଗ ପାଇଁ।

GSAT-7A (Angry Bird): 2018ରେ ବାୟୁସେନା ପାଇଁ, ଯୁଦ୍ଧବିମାନ ଓ UAV ସହ ଯୋଗାଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି କରେ।

GSAT-7B: ସେନା ପାଇଁ 2026-27ରେ ଲଞ୍ଚ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ, ନେଟୱର୍କ-ସେଣ୍ଟ୍ରିକ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ।

ବିଏମଡି (ବାଲିଷ୍ଟିକ ମିସାଇଲ ଡିଫେନ୍ସ):

DRDOର ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସିଷ୍ଟମ (ଯେପରିକି Prithvi Air Defence) ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନର ମିସାଇଲ ହମଲା ରୋକିବା ପାଇଁ ବିକଶିତ ହୋଇଛି।

ଆଣ୍ଟି-ସାଟେଲାଇଟ୍ (ASAT) କ୍ଷମତା:

2019ରେ ମିଶନ ଶକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତ ଏକ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଧ୍ୱଂସ କରି ASAT କ୍ଷମତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଛି, ଯାହା ଚୀନ ଓ ପାକିସ୍ତାନର ସାଟେଲାଇଟ୍ ବିରୋଧୀ ହମଲାକୁ ପ୍ରତିରୋଧ କରିବ।

ସାଟେଲାଇଟ୍ ବିକାଶ:

SBS-III ପ୍ରୋଜେକ୍ଟ: 2027-28 ସୁଦ୍ଧା 52ଟି ସାମରିକ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ ପାଇଁ ଯୋଜନା, ଯାହା ISR (ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ, ସର୍ଭେଲାନ୍ସ, ଓ ରିକନେସାନ୍ସ) କ୍ଷମତା ବୃଦ୍ଧି କରିବ। ଏହାର ମୂଲ୍ୟ ପ୍ରାୟ 27,000 କୋଟି ଟଙ୍କା।

EOS-09: ରାଡାର ଇମେଜିଂ ସାଟେଲାଇଟ୍, ଯାହା ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଖରାପ ପାଗରେ ମଧ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ।

GSAT-7 ସିରିଜ: GSAT-7B (ସେନା) ଓ GSAT-7C (ବାୟୁସେନା) ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲିଛି।

ବେସରକାରୀ ଅଂଶଗ୍ରହଣ:

ISRO ବେସରକାରୀ କମ୍ପାନୀମାନଙ୍କୁ (ଯେପରିକି TASL, Satellogic) ସାଟେଲାଇଟ୍ ନିର୍ମାଣ ଓ ଲଞ୍ଚ ପାଇଁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରୁଛି। TSAT-1A (2024) ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ବେସରକାରୀ ଉଚ୍ଚ-ରେଜୋଲୁସନ ସାଟେଲାଇଟ୍।

2028 ସୁଦ୍ଧା 100-150 ଅତିରିକ୍ତ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ ପାଇଁ ଯୋଜନା, ଯାହା ସୀମା ଓ ସମୁଦ୍ରକୂଳ ନିରୀକ୍ଷଣକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବ।

NISAR (NASA-ISRO SAR): 2024ରେ ଲଞ୍ଚ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ, ଯାହା ପୃଥିବୀ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ଓ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେବ।

ସାମରିକ ସ୍ପେସ ଡକ୍ଟ୍ରିନ:

2025 ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସାମରିକ ସ୍ପେସ ଡକ୍ଟ୍ରିନ ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ହେବ, ଯାହା ସାଟେଲାଇଟ୍ ସୁରକ୍ଷା, ASAT କ୍ଷମତା, ଓ ସ୍ପେସ-ଆଧାରିତ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବ।

ଭାରତ 1975 ମସିହାରୁ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ କରୁଛି ଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାୟ 55ଟି ସକ୍ରିୟ ସାଟେଲାଇଟ୍ ସହ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନ ସୀମା ଉପରେ ନଜର ରଖୁଛି। ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସୈନ୍ୟ, ଡ୍ରୋନ, ସ୍ମାର୍ଟ ଫେନ୍ସିଂ, ଓ ସାଟେଲାଇଟ୍ ଆଧାରିତ ନିରୀକ୍ଷଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଛି। ଭାରତୀୟ ସେନା ଓ ISRO ସାଟେଲାଇଟ୍ ଓ ଅ SBS-III ପ୍ରୋଜେଟ ମାଧ୍୯ମରେ 52ଟି ସାଟେଲାଇଟ୍ ଲଞ୍ଚ କରିବାକୁ ଯୋଜନା କରୁଛି। ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଭାରତ ସାଟେଲାଇଟ ମାଧ୍ୟମରେ ସୀମା ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ଅଧିକ ଚେଷ୍ଟା ଜାରି ରଖିଛି ।