କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଂଚଳ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ ପ୍ରଶାସନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ ଅଧୀନରେ, ଶନିବାର ସକାଳ ୧୦:୩୦ରେ ସେକ୍ଟର-୧୮ରେ ଅବସ୍ଥିତ ଟାଗୋର ଥିଏଟରଠାରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଓ ତାଲିମ ଶିବିରର ଆୟୋଜନ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଶିବିରର ଆୟୋଜନ ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ପଦକ୍ଷେପରେ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ସାମିଲ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ପ୍ରୟାସ ଥିଲା।
ଶନିବାର ସକାଳୁ ଟାଗୋର ଥିଏଟର ପରିସରରେ ହଜାର ହଜାର ଯୁବକମାନଙ୍କର ଏକ ବିଶାଳ ଭିଡ଼ ଜମା ହୋଇଥିଲା । ଏହି ଯୁବକମାନେ ଦେଶଭକ୍ତିରେ ଉଦ୍ଦୀପିତ ହୋଇ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାବେ ଯୋଗଦାନ କରିବାକୁ ଉତ୍ସାହିତ ହୋଇଥିଲେ। ଶିବିର ସ୍ଥାନରେ ଉପସ୍ଥିତ ଯୁବକମାନେ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ’, ‘ଭାରତ ମାତା କୀ ଜୟ’ ଏବଂ ‘ଜୟ ହିନ୍ଦ’ ଭଳି ନାରା ଦେଇ ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳକୁ ଦେଶଭକ୍ତିର ଭାବନାରେ ଭରି ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ନାରାବାଜୀ ଓ ଉତ୍ସାହ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ଯୁବଶକ୍ତିର ଦେଶପ୍ରୀତି ଓ ସଂକଳ୍ପକୁ ସାରା ଦେଶରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଥିଲା।
ଏହି ଘଟଣା ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଚାଲିଥିବା ଉତ୍ତେଜନା ଓ ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କୀ ଆକ୍ରମଣ ୨୨ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ ପରେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଖାଦେଇଥିବା ଦେଶଭକ୍ତିର ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଉଦାହରଣ। ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ଏହି ଶିବିର ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଏକତା ପାଇଁ ଯୁବକମାନଙ୍କର ଏକଜୁଟ ହେବାର ପ୍ରତୀକ ହୋଇଛି କୁହାଯାଇପାରେ ।

କୁହାଯାଏ ଯେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଠାରୁ ବଡ଼ କିଛି ନାହିଁ। ଯେକୌଣସି ଦେଶର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଶକ୍ତି ହେଉଛି ତା’ର ଯୁବ ଶକ୍ତି। ଯେତେବେଳେ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ କୌଣସି ବିପଦ କିମ୍ବା ସଙ୍କଟ ଆସେ, ତେବେ ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଜର ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇବାରେ ଯୁବକମାନେ କେବେ ଦ୍ୱିଧା କରନ୍ତି ନାହିଁ। ଆଉ ଯେତେବେଳେ ଭାରତୀୟ ଯୁବକଙ୍କ କଥା ଆସେ, ସେମାନେ ନିଜର ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇବାରେ କେବେ ପଛକୁ ହଟନ୍ତି ନାହିଁ। ଏପରି ଏକ ଘଟଣା କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ପ୍ରଦେଶ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରୁ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି।

ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଚାଲିଥିବା ସାମରିକ ସଂଘର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଯେତେବେଳେ ଯୋଶ ହାଇରେ ଅଛି । ସେତେବେଳେ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ ପ୍ରଶାସନ ଜରୁରୀ ପରିସ୍ଥିତିରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀଙ୍କ ପାଇଁ ଆବେଦନ ମାଗିଥିଲା, ତେବେ କିଛି ସମୟ ଭିତରେ ଯୁବକଙ୍କର ଏକ ବିଶାଳ ଭିଡ଼ ଜମିଯାଇଥିଲା ।  ହଜାର ହଜାର ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବକ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ହେବା ପାଇଁ ଧାଡ଼ିରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ଦେଖାଯାଇଥିଲା।

ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ ପ୍ରଶାସନର ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ଅଧୀନରେ ଶନିବାର ସକାଳ ୧୦:୩୦ରେ ଏକ ନିଆରା ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା । ହଜାର ହଜାର ଯୁବକ ସେକ୍ଟର-୧୮ରେ ଅବସ୍ଥିତ ଟାଗୋର ଥିଏଟରରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିଥିଲେ ।  ଏହି ସମୟରେ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ଯୁବକମାନେ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ’ ଓ ‘ଭାରତ ମାତା କୀ ଜୟ’ ନାରା ମଧ୍ୟ ଦେବାବେଳେ ସମଗ୍ର ଅଞ୍ଚଳ ‘ଜୟ ହିନ୍ଦ’ ନାରାରେ ଗୁଞ୍ଜରି ଉଠିଥିଲା।

ଜଣାଯାଏ ଯେ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ର ଡେପୁଟି କମିଶନର ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଏପରି କଠିନ ସମୟରେ ଆଗେଇ ଆସିବାକୁ, ତାଲିମ ନେବାକୁ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲେ ଦେଶ ସେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରହିବାକୁ ଅପିଲ କରିଥିଲେ। ଯାହାକୁ ଯୁବକମାନେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ବିନା ଚାକିରିରେ ସେବା ପାଇଁ ସେମାନେ ଆଗେଇ ଆସିଥିଲେ ।
ଏହାସହ, ବିପୁଳ ଭିଡ଼କୁ ଦେଖି ପଞ୍ଜୀକରଣ ସ୍ଥାନ ବଦଳାଯାଇଥିଲା। ସେକ୍ଟର-୧୮ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ସେକ୍ଟର-୧୭ରେ ଅବସ୍ଥିତ ତିରଙ୍ଗା ପାର୍କକୁ ଡକାଯାଇଥିଲା। ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ କିଛି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ଆଶାଠାରୁ ଅଧିକ ଯୁବକ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ। ହଜାର ହଜାର ଯୁବକ ଓ ଯୁବତୀ ପଞ୍ଜୀକରଣ ପାଇଁ ସେଠାରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ।

ଦେଶ ପାଇଁ ନିଜର ରକ୍ତର ଶେଷ ବିନ୍ଦୁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହାଇବା ପାଇଁ ଯୁବକଙ୍କର ଏହି ଉତ୍ସାହ ଦେଖିବା ଯୋଗ୍ୟ ଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଦେଶ ଉପରେ କୌଣସି ସଙ୍କଟ ଆସେ, ସେତେବେଳେ ସମସ୍ତ ଧର୍ମ ଓ ରାଜ୍ୟର ଲୋକେ ନିଜର ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାଇବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅନ୍ତି। ସେମାନେ ସେହି ସମୟରେ କୌଣସି ଧର୍ମ, ଜାତି କିମ୍ବା ରାଜ୍ୟର ଲୋକ ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ଦେଶବାସୀ ହୋଇଥାଆନ୍ତି।

ଏହି ସମୟରେ ସ୍ଥାନୀୟ ନିବାସୀମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ଦେଶ ପାଇଁ ନିଜର ଜୀବନ ଦେବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛନ୍ତି। ସେମାନେ ଫର୍ମ ପୂରଣ କରିଦେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଦେଶ ପାଇଁ ଯାହା କରିବାକୁ କୁହାଯିବ, ତାହା କରିବାକୁ ସେମାନେ ପ୍ରସ୍ତୁତ। ଅନ୍ୟ ଅନେକ ଯୁବକ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ସେନା ଓ ଦେଶକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାର କଥା କହିଛନ୍ତି।

ଯୁବକମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସେମାନେ ସର୍ବଦା ଦେଶ ସେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଛନ୍ତି। ଏହି ସମୟରେ ଯୁବକଙ୍କର ଏହି ଉତ୍ସାହ ଦେଶ ପାଇଁ ବେଶ୍ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଯୁବକମାନେ କହିଥିଲେ ଯେ ଦେଶ ସେବା କରିବା ଏକ ସୌଭାଗ୍ୟର ବିଷୟ। ଦେଶର କାମରେ ଆସିବା ଆମ ପାଇଁ ସୌଭାଗ୍ୟ ହେବ।
ଯୁବକଙ୍କୁ ସୁଯୋଗ ନ ଦେଇ କୌଣସି ଦେଶ ଉନ୍ନତି କରିପାରେ ନାହିଁ। ଦେଶର ଶକ୍ତି ହେଉଛି ଆଜିର ଯୁବକ। ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ଯୁବକଙ୍କର ଉତ୍ସାହ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ବିରୁଦ୍ଧରେ ରାଗକୁ ଦେଖି ମନେହୁଏ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଦେଶ ସର୍ବୋପରି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ ପ୍ରଶାସନର ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରଶଂସନୀୟ।

ଦେଶର ଯୁବକଙ୍କର ଉତ୍ସାହ ଓ ଜଜ୍ବାକୁ ଦେଖି ଏକ କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଶର ଯୁବକମାନେ ଏକଜୁଟ ହୋଇ ଆଗେଇ ନ ଆସିବେ, ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କୌଣସି ଦେଶ ଉନ୍ନତି କରିପାରିବ ନାହିଁ। ଦେଶର ଯୁବକଙ୍କୁ ଏପରି ସୁଯୋଗ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। ଆଜିର ଯୁବକ ହିଁ ଦେଶର ପ୍ରକୃତ ଶକ୍ତି। ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ହେବା ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିବାକୁ ଆସିଥିବା ଯୁବକଙ୍କର ଉତ୍ସାହ ଓ ରାଗ ଦେଖି ସ୍ପଷ୍ଟ ହୁଏ ଯେ ସେମାନେ କିଛି କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ ପ୍ରଶାସନର ଏହି ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରଶଂସାର ଯୋଗ୍ୟ।

ଯୁବକମାନେ ଯେକୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରର ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଅଗ୍ରଣୀ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରି ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ସ୍ଥିରତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ଦିଅନ୍ତି। ଯୁଦ୍ଧ, ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ, ମହାମାରୀ କିମ୍ବା ଜାତୀୟ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସେମାନଙ୍କର ନିଷ୍ଠା, ସାହସ ଓ ସମର୍ପଣ ଦେଶକୁ ମଜବୁତ କରେ। ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାବେ ହଜାର ହଜାର ଯୁବକ-ଯୁବତୀଙ୍କର ଧାଡ଼ିରେ ଠିଆ ହେବା ଏହାର ଏକ ଜ୍ୱଳନ୍ତ ଉଦାହରଣ, ଯାହା ଦେଶ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କର ଅତୁଟ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରେ। ତଳେ ଏହି ଭୂମିକାକୁ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଛି:
ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଯୁବକଙ୍କର ସାହସିକ ଅବଦାନ
ଯୁଦ୍ଧ ଓ ସାମରିକ ସଙ୍କଟ: ଯୁଦ୍ଧ କିମ୍ବା ସୀମାରେ ଉତ୍ତେଜନା ସମୟରେ ଯୁବକମାନେ ସେନାରେ ଯୋଗ ଦେଇ କିମ୍ବା ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଭଳି ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରି ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିଜର ଜୀବନକୁ ବାଜି ଲଗାନ୍ତି। ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସଂଘର୍ଷ ସମୟରେ ଯୁବକଙ୍କର ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟାରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ପାଇଁ ପଞ୍ଜୀକରଣ କରିବା ଏହାର ପ୍ରମାଣ। ସେମାନେ ‘ଜୟ ହିନ୍ଦ’ ଓ ‘ଭାରତ ମାତା କୀ ଜୟ’ ନାରା ଦେଇ ଦେଶପ୍ରେମର ଏକ ଅନୁପମ ଉଦାହରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି।

ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ୧୯୪୭ରେ ବିଭାଜନ ପରେ କାଶ୍ମୀର ମୁଦ୍ଦା ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆଞ୍ଚଳିକ ବିବାଦ ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ତେଜନା ରହିଆସିଛି। ଉଭୟ ଦେଶ ୧୯୪୭, ୧୯୬୫, ୧୯୭୧ ଏବଂ ୧୯୯୯ (କାର୍ଗିଲ)ରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିଛନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ୨୦୧୬ (ଉରୀ ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ) ଏବଂ ୨୦୧୯ (ବାଲାକୋଟ ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ) ଭଳି ସୀମିତ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ମଧ୍ୟ ହୋଇଛି।
ପହଲଗାମ ହମଲା (୨୦୨୫): ୨୨ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ରେ ପହଲଗାମରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କୀ ହମଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୨୬ ଜଣ ନାଗରିକ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ, ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆହୁରି ଉତ୍ତେଜନାପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଛି। ଭାରତ ଏହାର ଦାୟିତ୍ୱ ପାକିସ୍ତାନ-ଆଧାରିତ ଆତଙ୍କୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉପରେ ଦେଇଛି, ଯାହାକୁ ପାକିସ୍ତାନ ଅସ୍ୱୀକାର କରିଛି।
ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର: ୭ ମଇ ୨୦୨୫ରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ପାକିସ୍ତାନ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀର (PoK)ରେ ଥିବା ଆତଙ୍କୀ ଶିବିର ଉପରେ ବାୟୁ ହମଲା କରିଥିଲା, ଯାହା ଏକ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଓ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ବୋଲି ଦାବି କରାଯାଇଛି। ଏହା ଉତ୍ତେଜନାକୁ ବଢ଼ାଇଛି, କିନ୍ତୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରିଣତ ହୋଇନାହିଁ।
ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତି: ଉଭୟ ଦେଶ ପରମାଣୁ-ଶକ୍ତି ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିବାରୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧର ପରିଣାମ ବିନାଶକାରୀ ହେବ। ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଉଭୟେ ସୀମାରେ (LoC) ଛୋଟ-ମୋଟ ଗୁଳି ବିନିମୟ ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚାପ (ଯଥା,  ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, କାତାର, ଇସ୍ରାଏଲ) ଏକ ବୃହତ ସଂଘର୍ଷକୁ ରୋକିଛି।

ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ (Civil Defence) ହେଉଛି ଏକ ସଙ୍ଗଠିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଯାହା ଯୁଦ୍ଧ, ଆତଙ୍କୀ ହମଲା, ପ୍ରାକୃତିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ବା ଅନ୍ୟ ଜନସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଜୀବନ, ସମ୍ପତ୍ତି ଓ ଜାତୀୟ ଅବସଂରଚନାର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ। ଭାରତରେ, ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ତାଲିମ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ, ବିଶେଷକରି ଯୁବକମାନଙ୍କୁ, এହି ସଙ୍କଟ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ୨୦୨୫ରେ ଟାଗୋର ଥିଏଟରରେ ଆୟୋଜିତ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଶିବିର ଏହାର ଏକ ଉଦାହରଣ। ନିମ୍ନରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ତାଲିମର ମୁଖ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ, ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ, ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି।

ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ତାଲିମର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ
ଯୁଦ୍ଧ, ଆତଙ୍କୀ ହମଲା, ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ, ବନ୍ୟା, ଭୂମିକମ୍ପ ବା ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ଭଳି ସଙ୍କଟରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିବା।
ଜରୁରୀ ସେବା: ପ୍ରାଥମିକ ଚିକିତ୍ସା, ଉଦ୍ଧାର କାର୍ଯ୍ୟ, ଏବଂ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ।
ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ: ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ ଭାବେ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ଓ ପ୍ରଶାସନ ସହ ସହଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଇବା।
ସଚେତନତା ଓ ଦେଶଭକ୍ତି: ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଦେଶଭକ୍ତି ଓ ଜାତୀୟ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ଜାଗ୍ରତ କରିବା। ଚଣ୍ଡୀଗଡ଼ରେ ‘ବନ୍ଦେ ମାତରମ’ ଓ ‘ଜୟ ହିନ୍ଦ’ ନାରା ଏହାର ଏକ ଜୀବନ୍ତ ଉଦାହରଣ।
ପ୍ରାଥମିକ ଚିକିତ୍ସା (First Aid):
ଆଘାତ, ରକ୍ତସ୍ରାବ, ଫ୍ରାକଚର ବା ଅଗ୍ନିଦଗ୍ଧ ହେବା ସମୟରେ ତୁରନ୍ତ ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରଦାନ।
CPR (Cardiopulmonary Resuscitation) ଏବଂ ହୃଦଘାତ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଜରୁରୀ ପଦକ୍ଷେପ।

ଭଗ୍ନାବଶେଷ ତଳୁ ଲୋକଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା।
ବନ୍ୟା ବା ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡରେ ଫସିଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ସ୍ଥାନକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର।
ଅଗ୍ନି ନିର୍ବାପଣ:
ଅଗ୍ନିଶମା ଯନ୍ତ୍ର (Fire Extinguishers) ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ଅଗ୍ନିକାଣ୍ଡ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କୌଶଳ।
ଅଗ୍ନି ସୁରକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ସଚେତନତା।

ଜରୁରୀ ସ୍ଥିତିରେ ପୁଲିସ, ଅଗ୍ନିଶମା ବା ଚିକିତ୍ସା ସେବା ସହ ଯୋଗାଯୋଗ।
ଗୁଜବ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ସଠିକ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ।
ଆତଙ୍କୀ ହମଲା ମୁକାବିଲା:
ବୋମା ବିସ୍ଫୋରଣ ବା ଗୁଳିବିନିମୟ ସମୟରେ ନିଜକୁ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବା।
ସନ୍ଦିଗ୍ଧ ବସ୍ତୁ ଚିହ୍ନଟ ଏବଂ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦେବା।
ମାନସିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି:
ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଶାନ୍ତ ରହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା।
ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭୟ ଓ ଆତଙ୍କ ହ୍ରାସ କରିବା।

ଭାରତରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସର ଢାଞ୍ଚା
ଆଇନଗତ ଆଧାର: ଭାରତରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ Civil Defence Act, 1968 ଅଧୀନରେ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ। ଏହା ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ୱାରା ତଦାରଖ କରାଯାଏ।

ଜାତୀୟ ସ୍ତର: National Disaster Management Authority (NDMA) ଏବଂ Directorate General of Civil Defence ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ନୀତି ଓ ତାଲିମ ପରିଚାଳନା କରେ।
ରାଜ୍ୟ ସ୍ତର: ରାଜ୍ୟ ସରକାରମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନ ମାଧ୍ୟମରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଶିବିର ଓ ତାଲିମ ଆୟୋଜନ କରନ୍ତି।
ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତର: ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ ଓ ପୁଲିସ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀଙ୍କୁ ସଂଗଠିତ କରେ।
ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀଙ୍କ ଭୂମିକା:
ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀମାନେ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ପ୍ରଶାସନ ଓ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀଙ୍କ ସହ କାମ କରନ୍ତି।
ସେମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ସମୁଦାୟଙ୍କୁ ସହାୟତା ପ୍ରଦାନ କରି ଶୃଙ୍ଖଳା ବଜାୟ ରଖନ୍ତି।

ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ତାଲିମର ଗୁରୁତ୍ୱ
ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା: ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀମାନେ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀଙ୍କ ଉପରୁ ଚାପ ହ୍ରାସ କରି ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷାକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରନ୍ତି।
ସାମୁଦାୟିକ ଶକ୍ତି: ସ୍ଥାନୀୟ ସମୁଦାୟଙ୍କୁ ସଙ୍କଟ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ସଶକ୍ତ କରେ ଏବଂ ଏକତା ବୃଦ୍ଧି କରେ।
ଯୁବ ନେତୃତ୍ୱ: ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ନେତୃତ୍ୱ, ଶୃଙ୍ଖଳା ଓ ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ଶିଖାଇ ଦେଶ ଗଠନରେ ସାମିଲ କରେ।
ସଙ୍କଟ ପରିଚାଳନା: ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ଦ୍ରୁତ ଓ ସଙ୍ଗଠିତ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ନିଶ୍ଚିତ କରେ।

୮. କିପରି ଯୋଗଦାନ କରିବେ?
ଯୋଗାଯୋଗ: ସ୍ଥାନୀୟ ଜିଲ୍ଲା ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ପୁଲିସ ଷ୍ଟେସନ ବା NDMAର ଅଫିସିଆଲ ୱେବସାଇଟ (www.ndma.gov.in) (www.ndma.gov.in) ମାଧ୍ୟମରେ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଶିବିର ବିଷୟରେ ସୂଚନା ପାଇପାରିବେ।
ଆବେଦନ: ପଞ୍ଜୀକରଣ ଫର୍ମ ପୂରଣ କରି ଆଧାର କାର୍ଡ, ବୟସ ପ୍ରମାଣପତ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦସ୍ତାବିଜ ଜମା ଦେବେ।
ଶିବିରରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ: ନିକଟସ୍ଥ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଶିବିରରେ ଯୋଗଦାନ କରି ତାଲିମ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବେ ।
ସକ୍ରିୟ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ: ତାଲିମ ପରେ ସ୍ଥାନୀୟ ସିଭିଲ ଡିଫେନ୍ସ ଟିମରେ ସାମିଲ ହୋଇ ସଙ୍କଟ ସମୟରେ ସେବା ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବେ ।