1857ର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ 10 ମଇ 1857ରେ ମେରଠ ଛାଉଣିରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ସିପାହୀମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଏହି ବିଦ୍ରୋହ ଚର୍ବି ଲଗା କାର୍ତୁସର ବିରୋଧରେ ଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଧାର୍ମିକ ଅସ୍ମିତା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା।
ସେହିପରି, ଆଜି ଭାରତୀୟ ସେନା ଇସଲାମିକ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ମୋର୍ଚ୍ଚା ଖୋଲିଛି।

ପ୍ରାୟ 167 ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପରାଜୟର ସାମ୍ନା କରିଥିଲେ। ଏବେ ପହଲଗାମରେ 22 ଏପ୍ରିଲ 2022ରେ ମଜହବୀ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ହିନ୍ଦୁ ପର୍ଯଟକମାନଙ୍କୁ କଲମା ନ ପଢିବାରୁ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ ଯୁଦ୍ଧ ପରି ପରିସ୍ଥିତିର ପୁନରାବୃତ୍ତି ହୋଇଛି।
1857ରେ ଚର୍ବି ଲଗା କାର୍ତୁସକୁ ମୁହଁରେ ଟାଣିବାକୁ ବିରୋଧ କରି ସୈନିକମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ। ଏହାର ଆରମ୍ଭ ମାର୍ଚ୍ଚ 1857ରେ ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ଚର୍ବି ଲଗା କାର୍ତୁସ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହରୁ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା 1857ର ପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ହେଲା।

ଆଜି ଭାରତୀୟ ସେନା ଇସଲାମିକ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ଅଗ୍ରଗାମୀ ମୋର୍ଚ୍ଚାରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଶିକ୍ଷା ଦେଉଛି। 7 ମଇ 2025ରେ, ଭାରତୀୟ ସେନା ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ବିପଦ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଏହାଦ୍ୱାରା ବୌଖଲାଇ ପଡ଼ିଥିବା ପାକିସ୍ତାନର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଯୋଗୁଁ ପରିସ୍ଥିତି ଉତ୍ତେଜନାପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଛି ଏବଂ ସଂଘର୍ଷର ସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି।

1857ରେ ଭାରତ ଗୁଲାମୀର ଜଞ୍ଜୀରରେ ବନ୍ଧା ହେବା ପରେ ଅମର ବଳିଦାନୀମାନଙ୍କର ଶୌର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲା। ଆଜି ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନତାର 7 ଦଶନ୍ଧି ପରେ ସୈନ୍ୟ, ସୁରକ୍ଷା ଏବଂ ପ୍ରଯୁକ୍ତିଗତ ଦିଗରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ସୈନ୍ୟ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହିତ ପାକିସ୍ତାନକୁ ମୁହଁତୋଡ଼ ଜବାବ ଦେଉଛି।
ଭାରତୀୟ ସେନା ଯୁଦ୍ଧର ଆରମ୍ଭରେ S-400, L-70 ଆଣ୍ଟି-ଏୟାରକ୍ରାଫ୍ଟ ଗନ ଏବଂ ସୋଭିଏତ ମୂଳର ZSU-23-4 ଶିଲ୍କା ଇଉନିଟ୍ସ ସମେତ ଡ୍ରୋନ ରୋଧୀ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଉଚ୍ଚତା ବାୟୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସିଷ୍ଟମ ସହିତ ଆତଙ୍କର ଗଡ଼ ପାକିସ୍ତାନର ଇରାଦାକୁ ନଷ୍ଟ କରିଦେଇଛି।

ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ବୀରତ୍ୱର ସହିତ ଆତଙ୍କୀ ବିପଦକୁ ସର୍ବଦା ନିଷ୍କ୍ରିୟ କରିଛି। 2016ର ଉରୀ #SurgicalStrike ଏବଂ 2019ର ବାଲାକୋଟ #AirStrike ପରି କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ସେନାର ଦୃଢ଼ତାକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ। ଆଜି ମଧ୍ୟ #IndianArmedForces 1857ର ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କର ବିରାସତକୁ ଜାରି ରଖି ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଛନ୍ତି।

ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବନ୍ଧୁକ ଇଂରେଜ ଶାସନକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିଥିଲା; ଆଜି, ଆମର ସେନା ଆତଙ୍କର ଗଡ଼ ପାକିସ୍ତାନକୁ ମୁହଁତୋଡ଼ ଜବାବ ଦେଉଛି। ଆସନ୍ତୁ ଆଜି ସେହି ସମସ୍ତ ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉ, ଯେଉଁମାନେ 1857ରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଭାରତ ପାଇଁ ବଳିଦାନ ଦେଇଛନ୍ତି ଏବଂ ଯେକୌଣସି ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ବିରୋଧରେ ଏକଜୁଟ ରହୁ।

1857ର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ, ଯାହାକୁ ପ୍ରଥମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଯୁଦ୍ଧ ବା ସିପାହୀ ବିଦ୍ରୋହ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ, ଭାରତରେ ବ୍ରିଟିଶ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଏକ ବ୍ୟାପକ ବିଦ୍ରୋହ ଥିଲା। ଏହା 10 ମଇ 1857ରେ ମେରଠ ଛାଉଣିରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ କ୍ରମଶଃ ଉତ୍ତର ଓ ମଧ୍ୟ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବ୍ୟାପିଥିଲା। ଏହାର ବିସ୍ତାରକୁ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିଷୟଗୁଡ଼ିକ ମାଧ୍ୟମରେ ବୁଝାଯାଇପାରେ:
ଆରମ୍ଭ ଓ କାରଣ:
ଚର୍ବି ଲଗା କାର୍ତୁସ: ବିଦ୍ରୋହର ତାତ୍କାଳିକ କାରଣ ଥିଲା ନୂତନ ଏନଫିଲ୍ଡ ରାଇଫଲର କାର୍ତୁସ, ଯାହା ଗାଈ ଓ ଶୁଆରର ଚର୍ବିରେ ଲେପିତ ଥିବା ଅଭିଯୋଗ ଲାଗିଥିଲା। ଏହାକୁ ମୁହଁରେ ଛିଣ୍ଡିବାକୁ ପଡୁଥିଲା, ଯାହା ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନ ସିପାହୀଙ୍କ ଧାର୍ମିକ ଭାବନାକୁ ଆଘାତ କରିଥିଲା।
ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେଙ୍କ ବିଦ୍ରୋହ: 29 ମାର୍ଚ୍ଚ 1857ରେ ବାରାକପୁରରେ ମଙ୍ଗଳ ପାଣ୍ଡେ ଚର୍ବି ଲଗା କାର୍ତୁସ ବିରୋଧରେ ବିଦ୍ରୋହ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଏକ ପ୍ରେରଣା ସୃଷ୍ଟି କଲା।
ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅସନ୍ତୋଷ: ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ଅନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଶାସନ, ସାମାଜିକ-ଧାର୍ମିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପ, ଜମିଦାରୀ ଅପହରଣ, ଏବଂ ସିପାହୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବେତନ ଓ ସମ୍ମାନର ଅଭାବ ମଧ୍ୟ ବିଦ୍ରୋହର କାରଣ ଥିଲା।
ବିଦ୍ରୋହର ବିସ୍ତାର:
ମେରଠରୁ ଦିଲ୍ଲୀ: 10 ମଇ 1857ରେ ମେରଠରେ ସିପାହୀମାନେ ବିଦ୍ରୋହ କରି ଜେଲରୁ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କୁ ମୁକ୍ତ କଲେ ଓ ଦିଲ୍ଲୀ ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କଲେ। 11 ମଇରେ ସେମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ ପହଞ୍ଚି ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ବାହାଦୂର ଶାହ ଜାଫରଙ୍କୁ ଭାରତର ସମ୍ରାଟ ଘୋଷଣା କଲେ।
ଉତ୍ତର ଭାରତ: ବିଦ୍ରୋହ କାନପୁର, ଲକ୍ଷ୍ନୌ, ଝାଂସୀ, ବାରେଲୀ, ବିହାର, ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ବ୍ୟାପିଥିଲା।
କାନପୁର: ନାନା ସାହେବଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବିଦ୍ରୋହୀମାନେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ।
ଲକ୍ଷ୍ନୌ: ବେଗମ ହଜରତ ମହଲ ଓ ଅନ୍ୟମାନେ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ।
ଝାଂସୀ: ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରମୁଖ ନେତ୍ରୀ ଥିଲେ ଏବଂ ଝାଂସୀରେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ବିରୋଧରେ ସଂଗ୍ରାମ କରିଥିଲେ।
ବିହାର: କୁଅଁର ସିଂଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ବିଦ୍ରୋହ ଜାରି ରହିଥିଲା।
ମଧ୍ୟ ଭାରତ: ଗ୍ୱାଲିଅର ଓ ଇନ୍ଦୋର ପରି ଅଞ୍ଚଳରେ ତାନ୍ତିଆ ଟୋପୀ ପରି ନେତାମାନେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଆଗେଇ ନେଇଥିଲେ।
ଦକ୍ଷିଣ ଓ ପୂର୍ବ ଭାରତ: ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରଭାବ କମ୍ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। ଓଡ଼ିଶାରେ ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାହୀ ଓ ବୁକ୍ସୀ ଜଗବନ୍ଧୁ ପରି ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
ପ୍ରମୁଖ ନେତା
ବାହାଦୂର ଶାହ ଜାଫର: ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରତୀକୀ ନେତା।
ରାଣୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀବାଈ: ଝାଂସୀରେ ବୀରତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଗ୍ରାମ।
ନାନା ସାହେବ: କାନପୁରରେ ବିଦ୍ରୋହର ନେତୃତ୍ୱ।
ତାନ୍ତିଆ ଟୋପୀ: ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ଗେରିଲା ଯୋଦ୍ଧା
କୁଅଁର ସିଂ: ବିହାରରେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଯୋଦ୍ଧା
ବେଗମ ହଜରତ ମହଲ: ଲକ୍ଷ୍ନୌରେ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିବା ଯୋଦ୍ଧା
ବିଦ୍ରୋହର ପରିଣାମ:
ବିଦ୍ରୋହ ଉତ୍ତର ଓ ମଧ୍ୟ ଭାରତରେ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବୀ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହା ସାରା ଦେଶରେ ଏକ ଜାତୀୟ ଚେତନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲା।
ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଅଧିକ ସୈନ୍ୟ ଓ ସଂଗଠିତ ରଣନୀତି ସହାୟତାରେ 1858 ନାଗାଦ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଦମନ କରିଥିଲେ। ଦିଲ୍ଲୀ, ଲକ୍ଷ୍ନୌ, ଓ ଝାଂସୀ ପରି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡ଼ିକ 1858ରେ ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ଅଧୀନକୁ ଆସିଥିଲା।

1858ରେ ଇଷ୍ଟ ଇଣ୍ଡିଆ କମ୍ପାନୀର ଶାସନ ସମାପ୍ତ ହୋଇ ଭାରତ ବ୍ରିଟିଶ ରାଜତନ୍ତ୍ରର ସିଧାସଳଖ ଅଧୀନକୁ ଆସିଲା।
ବାହାଦୂର ଶାହ ଜାଫରଙ୍କୁ ରଙ୍ଗୁନକୁ ନିର୍ବାସିତ କରାଗଲା।
ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟଙ୍କ ସଂଗଠନରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିଲା ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ଧାର୍ମିକ ଓ সାମାଜିକ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ସତର୍କ ହେଲେ।
ଓଡ଼ିଶାରେ ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରଭାବ:
ଓଡ଼ିଶାରେ 1857 ବିଦ୍ରୋହର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପ୍ରଭାବ ସୀମିତ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସ୍ଥାନୀୟ ନେତାମାନେ ବ୍ରିଟିଶ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ସୁରେନ୍ଦ୍ର ସାହୀ ଓ ବୁକ୍ସୀ ଜଗବନ୍ଧୁ ପରି ନେତାମାନେ ସ୍ଥାନୀୟ ଅସନ୍ତୋଷକୁ ସଂଗଠିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ। ତେବେ, ବ୍ରିଟିଶଙ୍କ ଦମନନୀତି ଯୋଗୁଁ ଏହା ବ୍ୟାପକ ରୂପ ନେଇ ପାରିନଥିଲା।

1857ର ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମ ଭାରତରେ ଜାତୀୟତାବାଦର ପ୍ରଥମ ସ୍ଫୁରଣ ଥିଲା। ଯଦିଓ ଏହା ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା, ଏହା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକତା ଓ ସ୍ୱାଧୀନତାର ଚେତନା ଜାଗ୍ରତ କରିଥିଲା। ଏହା ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନମାନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥିଲା।