ପାକିସ୍ତାନ, ଦକ୍ଷିଣ ଏସିଆର ଏକ ପରମାଣୁ ଶକ୍ତିସମ୍ପନ୍ନ ରାଷ୍ଟ୍ର, ବିଶ୍ବରେ ‘ଆତଙ୍କବାଦର କେନ୍ଦ୍ର’ ଭାବେ ବିବାଦୀୟ ପରିଚୟ ପାଇଛି। ଏହାର ରାଜନୈତିକ, ସାମରିକ ଓ ସାମାଜିକ ଗଠନରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ସହ ଜଡ଼ିତ ସମ୍ପର୍କ ଏକ ଜଟିଳ ଓ ବିପଜ୍ଜନକ ଅଧ୍ୟାୟ। ପାକିସ୍ତାନର ସେନା ଓ ଗୁପ୍ତଚର ସଂସ୍ଥା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ଆଶ୍ରୟ, ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଓ ଅସ୍ତ୍ରଯୋଗାଣ କରିବାରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ। ଏହି ସମ୍ପର୍କ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ, ରାଜନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ସଙ୍କଟରେ ଠେଲି ଦେଇଛି, ଯାହା ଦେଶଟିକୁ ରସାତଳଗାମୀ କରୁଛି। ଏହି ଲେଖାରେ ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦ ସହ ସମ୍ପର୍କ, ଏହାର ଐତିହାସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି, ମୁଖ୍ୟ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ, ଓ ଏହା କାହିଁକି ‘ଆତଙ୍କବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର’ ଭାବେ ବିବେଚିତ ହୁଏ, ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରାଯିବ।
ଐତିହାସିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି
ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦ ସହ ସମ୍ପର୍କ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଭାରତ ବିଭାଜନ ଓ କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟା ସହ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ। କାଶ୍ମୀରକୁ ନେଇ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ରାଜନୈତିକ ବିବାଦ ଏକ ଜଟିଳ ସଙ୍କଟ ସୃଷ୍ଟି କଲା। ୧୯୮୦ ଦଶକରେ, ସୋଭିଏତ୍-ଆଫଗାନ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ପାକିସ୍ତାନର ଗୁପ୍ତଚର ସଂସ୍ଥା ଆଇଏସଆଇ (ଇଣ୍ଟର-ସର୍ଭିସେସ ଇଣ୍ଟେଲିଜେନ୍ସ) ଆମେରିକା ଓ ସାଉଦି ଆରବର ସହାୟତାରେ ମୁଜାହିଦ୍ଦୀନ୍ ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଯୋଗାଇଥିଲା। ଏହି ଯୋଦ୍ଧାମାନେ ପରେ ଅନେକ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ରୂପାନ୍ତରିତ ହେଲେ।
୧୯୯୦ ଦଶକରେ, ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ଯୋଦ୍ଧାମାନଙ୍କୁ କାଶ୍ମୀରରେ ଭାରତ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କଲା। ଏହା ଆତଙ୍କବାଦକୁ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ନୀତି ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବାର ଆରମ୍ଭ ଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନର ସେନା ଓ ଆଇଏସଆଇ ଜୈଶ-ଏ-ମହମ୍ମଦ, ଲସ୍କର-ଏ-ତୋଇବା, ଓ ହିଜବୁଲ ମୁଜାହିଦ୍ଦୀନ ଭଳି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କଲେ, ଯାହା ଭାରତ ଓ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିରୋଧୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଜଡ଼ିତ ହେଲେ।
ପାକିସ୍ତାନରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ
ପାକିସ୍ତାନରେ ଅନେକ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସକ୍ରିୟ ରହିଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ଓ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କକୁ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଛନ୍ତି। ମୁଖ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
ଜୈଶ-ଏ-ମହମ୍ମଦ (JeM):
ସ୍ଥାପନା: ୨୦୦୦ ମସିହାରେ, ମାସୁଦ ଆଜହାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା।
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ: ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟ ଓ ସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା ବିରୋଧୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ। ୨୦୦୧ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ସଂସଦ ଆକ୍ରମଣ ଓ ୨୦୧୯ ମସିହାରେ ପୁଲୱାମା ଆକ୍ରମଣରେ JeM ଜଡ଼ିତ ଥିଲା।
ଆଶ୍ରୟ: ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀର (PoK) ଓ ପଞ୍ଜାବ ଅଞ୍ଚଳରେ প্রଶିକ୍ଷଣ ଶିବିର।
ସମର୍ଥନ: ଆଇଏସଆଇର ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ ଲଜିଷ୍ଟିକ ସହାୟତା।
ଲସ୍କର-ଏ-ତୋଇବା (LeT):
ସ୍ଥାପନା: ୧୯୮୭ ମସିହାରେ, ହାଫିଜ ସଇଦଙ୍କ ଦ୍ୱାରା।
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ: ୨୦୦୮ ମସିହାରେ ମୁମ୍ବାଇ ଆକ୍ରମଣରେ LeTର ଭୂମିକା ବିଶ୍ବବ୍ୟାପୀ ନିନ୍ଦିତ। ଏହା କାଶ୍ମୀରରେ ଭାରତୀୟ ସୈନ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଆକ୍ରମଣରେ ଜଡ଼ିତ।
ଆଶ୍ରୟ: ପାକିସ୍ତାନର ମୁରିଦକେ ଓ ଲାହୋରରେ ପ୍ରକ୍ରିୟ।
ସମର୍ଥନ: ପାକିସ୍ତାନ ସେନା ଓ ଆଇଏସଆଇର ସହାୟତା।
ହିଜବୁଲ ମୁଜାହିଦ୍ଦୀନ:
ସ୍ଥାପନା: ୧୯୮୯ ମସିହାରେ।
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ: ଜାମ୍ମୁ-କାଶ୍ମୀରରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଓ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ।
ଆଶ୍ରୟ: PoKରେ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିର।
ସମର୍ଥନ: ଆଇଏସଆଇ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ସେନାର ସମର୍ଥନ।
ତେହରିକ-ଏ-ତାଲିବାନ ପାକିସ୍ତାନ (TTP):
ସ୍ଥାପନା: ୨୦୦୭ ମସିହାରେ।
କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ: ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର ଓ ସୈନ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ। ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ପେଶାୱାର ସ୍କୁଲ ଆକ୍ରମଣରେ TTP ଜଡ଼ିତ ଥିଲା।
ଆଶ୍ରୟ: ଆଫଗାନିସ୍ତାନ-ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାନ୍ତରେ।
ସମର୍ଥନ: ପୂର୍ବରୁ ଆଇଏସଆଇ ସହ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲେ ମଧ୍ୟ, TTP ବର୍ତ୍ତମାନ ପାକିସ୍ତାନ ସରକାରର ବିରୋଧୀ।
ଅଲ୍-କାଏଦା ଓ ଆଇଏସଆଇଏସ:
ପାକିସ୍ତାନର ଆଫଗାନ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଲ୍-କାଏଦା ଓ ଆଇଏସଆଇଏସର ସକ୍ରିୟତା ରହିଛି। ଓସାମା ବିନ୍ ଲାଦେନ୍ ୨୦୧୧ ମସିହାରେ ପାକିସ୍ତାନର ଆବଟାବାଦରେ ଆମେରିକୀୟ ସେନା ଦ୍ୱାରା ନିହତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ‘ନିରାପଦ ଆଶ୍ରୟ’ ହେବାର ଅଭିଯୋଗକୁ ସମର୍ଥନ କରେ।
ପାକିସ୍ତାନ କାହିଁକି ‘ଆତଙ୍କବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର’ ବୋଲି ବିବେଚିତ?
ପାକିସ୍ତାନକୁ ‘ଆତଙ୍କବାଦୀ ରାଷ୍ଟ୍ର’ ଭାବେ ବିବେଚନା କରିବାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସମର୍ଥନ:
ପାକିସ୍ତାନର ସେନା ଓ ଆଇଏସଆଇ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ଅର୍ଥ, ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ, ଓ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ଯୋଗାଇଛନ୍ତି। ଏହା ଭାରତ, ଆଫଗାନିସ୍ତାନ, ଓ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଛି।
ମାସୁଦ ଆଜହାର ଓ ହାଫିଜ ସଇଦ ଭଳି ଆତଙ୍କବାଦୀ ନେତାମାନେ ପାକିସ୍ତାନରେ ମୁକ୍ତ ଭାବେ ବିଚରଣ କରିଛନ୍ତି, ଯାହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମାଲୋଚନାର କାରଣ ହୋଇଛି।
ନିରାପଦ ଆଶ୍ରୟ:
ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀର (PoK) ଓ ଆଫଗାନ ସୀମାନ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ପାଇଁ ‘ନିରାପଦ ଆଶ୍ରୟ’ ହୋଇଛି। ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନେକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଶିବିର ସକ୍ରିୟ ରହିଛି।
ଓସାମା ବିନ୍ ଲାଦେନ୍ଙ୍କ ଆବଟାବାଦରେ ଉପସ୍ଥିତି ଏହାର ଏକ ପ୍ରମାଣ।
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅଭିଯୋଗ:
ଆମେରିକା, ଭାରତ, ଓ ଆଫଗାନିସ୍ତାନ ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କରିବାର ଅଭିଯୋଗ ଲଗାଇଛନ୍ତି। ଫାଇନାନ୍ସିଆଲ ଆକ୍ସନ ଟାସ୍କ ଫୋର୍ସ (FATF) ପାକିସ୍ତାନକୁ ‘ଗ୍ରେ ଲିଷ୍ଟ’ରେ ରଖିଛି, ଯାହା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଅର୍ଥଯୋଗାଣ ରୋକିବାରେ ଅସଫଳତାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରେ।
ଜାତିସଂଘ ଓ ଅନ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସଂସ୍ଥା ମାସୁଦ ଆଜହାର ଓ ହାଫିଜ ସଇଦଙ୍କୁ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ପାକିସ୍ତାନ ଏହାକୁ ଅଣଦେଖା କରିଛି।
ଆତଙ୍କବାଦର ଆତ୍ମଘାତୀ ପ୍ରଭାବ:
ପାକିସ୍ତାନ ନିଜେ ଆତଙ୍କବାଦର ଶିକାର ହୋଇଛି। ଗତ ଦଶକରେ, TTP ଓ ଅନ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ଦ୍ୱାରା ୨୩,୬୩୨ରୁ ଅଧିକ ନାଗରିକ ନିହତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହା ଦେଶର ଅନ୍ତର୍ଗତ ସ୍ଥିତିକୁ ଅସ୍ଥିର କରିଛି।
ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନ ସରକାର ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ଜଡ଼ିତ, ଯାହା ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଛି।
ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ: କାହାଣୀ
ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂରକ୍ଷଣର କାହାଣୀ ଏକ ପୁରାଣ କାହାଣୀରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଅପରିଣାମଦର୍ଶୀ ରାଜାଙ୍କ ସହ ତୁଳନୀୟ। ‘କଥା ସରିତ୍ ସାଗର’ରେ ଜଣେ ରାଜା ଏକ ନିର୍ବୋଧ ମାଙ୍କଡ଼କୁ ଜାଗ୍ରତ ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ କରି ତା’ ହାତରେ ଖୋଲା ଖଣ୍ଡା ଦେଇ ନିଶ୍ଚିନ୍ତରେ ଶୋଇଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ମାଙ୍କଡ଼ର ଅଜଣା ଆଘାତରେ ରାଜାଙ୍କ ପ୍ରାଣ ଚାଲିଗଲା। ସେହିଭଳି, ପାକିସ୍ତାନ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ‘ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ବାର୍ଥ’ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛି, କିନ୍ତୁ ଏହା ଦେଶକୁ ଆତ୍ମଘାତୀ ସଙ୍କଟରେ ଠେଲି ଦେଇଛି।
ଆରମ୍ଭ: ୧୯୮୦ ଦଶକରେ, ପାକିସ୍ତାନ ଆଫଗାନ ମୁଜାହିଦ୍ଦୀନ୍ଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକର ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା। ଏହା ସୋଭିଏତ୍ ବିରୋଧୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ପରେ ପାକିସ୍ତାନ ନିଜେ ବିରୋଧୀ ହୋଇ ଉଠିଲେ।
କାଶ୍ମୀର ସଙ୍କଟ: ୧୯୯୦ ଦଶକରେ, ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ କାଶ୍ମୀରରେ ଭାରତ ବିରୋଧୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କଲା। JeM ଓ LeT ଭଳି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନରେ ମୁକ୍ତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କଲେ।
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଘଟଣା: ୨୦୦୧ରେ ଭାରତୀୟ ସଂସଦ ଆକ୍ରମଣ, ୨୦୦୮ରେ ମୁମ୍ବାଇ ଆକ୍ରମଣ, ଓ ୨୦୧୯ରେ ପୁଲୱାମା ଆକ୍ରମଣ ପାକିସ୍ତାନ-ସମର୍ଥିତ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର ପ୍ରମାଣ।
ଆତ୍ମଘାତୀ ପରିଣାମ: ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ ସମର୍ଥନ ଦେଶକୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସଙ୍କଟ (୧୫.୨୫ ବିଲିଅନ ଡଲାରରୁ କମ୍ ବୈଦେଶିକ ମୁଦ୍ରା ଭଣ୍ଡାର), ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏକାକୀତା, ଓ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅସ୍ଥିରତାରେ ଠେଲି ଦେଇଛି।
ପାକିସ୍ତାନର ସଙ୍କଟ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ
ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଏହାର ଅର୍ଥନୀତି, ସମାଜ, ଓ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କକୁ ଧ୍ୱଂସ କରୁଛି। ମୁଡିସ୍ର ଆକଳନ ଅନୁଯାୟୀ, ଏକ ଯୁଦ୍ଧ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସପ୍ତାହେ ଭିତରେ ସଂବଳଶୂନ୍ୟ କରିପାରେ। ଦେଶରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି, ଋଣ ଅପରିଶୋଧ, ଓ ରାଜନୈତିକ ଅସ୍ଥିରତା ସଙ୍କଟକୁ ବଢ଼ାଇଛି। ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରତି କୌଣସି ଆନୁଗତ୍ୟ ରଖି ନ ଥାନ୍ତି; ବରଂ, ସେମାନେ ଦେଶକୁ ଅଧିକ ଅସ୍ଥିର କରୁଛନ୍ତି।
ଉପସଂହାର
ପାକିସ୍ତାନର ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂରକ୍ଷଣ ଏକ ଆତ୍ମଘାତୀ ନୀତି, ଯାହା ଦେଶକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏକାକୀତା, ଅର୍ଥନୈତିକ ସଙ୍କଟ, ଓ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅସ୍ଥିରତାରେ ଠେଲି ଦେଇଛି। ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ପାକିସ୍ତାନର ସ୍ବାର୍ଥକୁ ପରିବର୍ତ୍ତେ ନିଜସ୍ୱ ଏଜେଣ୍ଡା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି। ଯଦି ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ନୀତିରୁ ବାହାରି ନ ଆସେ, ତେବେ ଏହାର ରସାତଳଗାମୀ ହେବା ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ।
