ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡ, ଭାରତରେ ମୁସଲିମ ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ପରୋପକାରୀ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ସମ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ପରିଚାଳନା ଓ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଗଠିତ ଏକ ସଂସ୍ଥା, ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକ ରାଜନୈତିକ ଓ ସାମାଜିକ ବିତର୍କର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହୋଇଛି। ମୋଦୀ ୩.୦ ସରକାର ଓ୍ଵାକଫ୍ ଆକ୍ଟ ୧୯୯୫ରେ ସଂଶୋଧନ ଆଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛନ୍ତି, ଯାହା ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡର ଅସୀମିତ ଅଧିକାର ଉପରେ ଲଗାମ ଲଗାଇବା ଓ ସମ୍ପତ୍ତି ଯାଞ୍ଚ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅଧିକ ସ୍ଵଚ୍ଛ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି। ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସଂଶୋଧନ ବିଧେୟକ ଅଗଷ୍ଟ ୫, ୨୦୨୫ରେ ସଂସଦରେ ଉପସ୍ଥାପନ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି। କିନ୍ତୁ, ଏହାକୁ ନେଇ ବିଭିନ୍ନ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ ଦେଖାଦେଇଛି। ଏହି ରିପୋର୍ଟରେ ବିରୋଧର ସ୍ଥାନ, ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ, ଏବଂ ସେମାନେ ଏହି ବିରୋଧରୁ କି ଲାଭ ପାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି, ତାହା ବିଶ୍ଳେଷଣ କରାଯାଇଛି।
ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡ ଓ ସଂଶୋଧନ
ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡ ୧୯୫୪ରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ୧୯୯୫ରେ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓଙ୍କ ସରକାର ଦ୍ଵାରା ଆନୀତ ସଂଶୋଧନ ଏହାକୁ ଅସୀମିତ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ଏହି ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡ କୌଣସି ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିପାରେ, ଏବଂ ଏହାର ବିରୋଧ କରିବାର ଦାୟିତ୍ଵ ମୂଳ ମାଲିକଙ୍କ ଉପରେ ନ୍ୟସ୍ତ ହୋଇଛି। ଏହା ଅନେକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଓ ସାମୁଦାୟିକ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଦେଶରେ ୮.୭ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମ୍ପତ୍ତି, ପ୍ରାୟ ୯.୪ ଲକ୍ଷ ଏକର, ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡର ଅଧୀନରେ ରହିଛି।
ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସଂଶୋଧନ ବିଧେୟକ ଓ୍ଵାକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତିର ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଯାଞ୍ଚ, ସ୍ଵଚ୍ଛ ପରିଚାଳନା, ଏବଂ ବିବାଦଗ୍ରସ୍ତ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଦାବି ଓ ପ୍ରତି-ଦାବିର ସମାଧାନ ପାଇଁ ନିୟମ ପ୍ରଣୟନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେଉଛି। ଏହା ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡର ଏକଛତ୍ର ଅଧିକାରକୁ ସୀମିତ କରିବା ଓ ଅପବ୍ୟବହାର ରୋକିବା ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।
କେଉଁଠାରେ ବିରୋଧ ହେଉଛି?
ଓ୍ଵାକଫ୍ ସଂଶୋଧନ ବିଧେୟକକୁ ନେଇ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରେ ବିରୋଧ ଦେଖାଦେଇଛି, ବିଶେଷକରି ସେହି ଅଞ୍ଚଳଗୁଡ଼ିକରେ ଯେଉଁଠାରେ ମୁସଲିମ ଜନସଂଖ୍ୟା ଅଧିକ ଓ ଓ୍ଵାକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତିର ପରିମାଣ ବୃହତ। ମୁଖ୍ୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଲା:
ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ: ଏହି ରାଜ୍ୟରେ ଓ୍ଵାକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତିର ବୃହତ ଅଂଶ ରହିଛି, ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ନୌ, ଆଜମଗଡ଼, ଏବଂ ଅଲିଗଡ଼ ପରି ସହରଗୁଡ଼ିକରେ ମୁସଲିମ ସଂଗଠନ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ନେତାମାନେ ଏହି ସଂଶୋଧନକୁ ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କ ଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯେ ଏହା ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଧାର୍ମିକ ଓ ସାମାଜିକ ସମ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିବ।
କେରଳ: ମଲପ୍ପୁରମ ଓ କୋଝିକୋଡ଼ ପରି ଅଞ୍ଚଳରେ ମୁସଲିମ ଲୀଗ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସଂଗଠନ ଏହି ବିଧେୟକକୁ ‘ମୁସଲିମ ବିରୋଧୀ’ ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ କରି ରାସ୍ତାକୁ ଓହ୍ଲାଇଛନ୍ତି। ସେମାନେ କହୁଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଓ୍ଵାକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତିର ପରିଚାଳନାରେ ସରକାରୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପ ବଢ଼ାଇବ।
ତେଲଙ୍ଗାନା ଓ ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ: ହାଇଦ୍ରାବାଦ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡର ଅଧୀନରେ ବୃହତ ପରିମାଣର ଜମି ରହିଛି। ଏଠାରେ ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମଜଲିସ-ଏ-ଇତ୍ତେହାଦୁଲ ମୁସଲମୀନ (AIMIM) ଏହି ସଂଶୋଧନକୁ ବିରୋଧ କରୁଛି, ଦାବି କରିଛି ଯେ ଏହା ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଧିକାର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ।
ଦିଲ୍ଲୀ: ରାଜଧାନୀରେ ମୁସଲିମ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ଓ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଏହି ବିଧେୟକକୁ ନେଇ ସମାବେଶ ଓ ସାମ୍ବାଦିକ ସମ୍ମିଳନୀ ଆୟୋଜନ କରୁଛନ୍ତି। ସେମାନେ ଏହାକୁ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଅଧିକାରର ଉଲ୍ଲଂଘନ ବୋଲି ଦାବି କରୁଛନ୍ତି।
କେଉଁ ଦଳ ବିରୋଧ କରୁଛନ୍ତି?
ଓ୍ଵାକଫ୍ ସଂଶୋଧନ ବିଧେୟକକୁ ବିରୋଧ କରୁଥିବା ମୁଖ୍ୟ ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ହେଲେ:
କଂଗ୍ରେସ: କଂଗ୍ରେସ ଏହି ବିଧେୟକକୁ ‘ମୁସଲିମ ବିରୋଧୀ’ ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ କରିଛି। ସେମାନେ କହୁଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଧାର୍ମିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପତ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଅଧୀନକୁ ଆଣିବ। କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନେ ଏହାକୁ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଧ୍ରୁବୀକରଣର ଏକ ପ୍ରୟାସ ବୋଲି ମଧ୍ୟ ଦାବି କରୁଛନ୍ତି।
ଅଲ୍ ଇଣ୍ଡିଆ ମଜଲିସ-ଏ-ଇତ୍ତେହାଦୁଲ ମୁସଲମୀନ (AIMIM): AIMIM ନେତା ଅସଦୁଦ୍ଦିନ ଓବୈସୀ ଏହି ବିଧେୟକକୁ ‘ଅସାମ୍ବିଧାନିକ’ ଓ ‘ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଧିକାର ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ’ ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ଓ୍ଵାକଫ୍ ବୋର୍ଡର ସ୍ଵାୟତ୍ତତାକୁ ହରଣ କରିବ।
ତୃଣମୂଲ କଂଗ୍ରେସ (TMC): ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରେ TMC ଏହି ବିଧେୟକକୁ ବିରୋଧ କରୁଛି, ଦାବି କରୁଛି ଯେ ଏହା ଅଲ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଅଧିକାରକୁ କ୍ଷୁର୍ଣ୍ଣ କରିବ। ମମତା ବାନାର୍ଜୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵାଧୀନ ଏହି ଦଳ ଏହାକୁ ରାଜନୈତିକ ଧ୍ରୁବୀକରଣର ଅଂଶ ବୋଲି ଅଭିଯୋଗ କରୁଛି।
ସମାଜବାଦୀ ପାର୍ଟି (SP): ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ଅଖିଳେଶ ଯାଦବଙ୍କ ନେତୃତ୍ଵାଧୀନ SP ଏହି ବିଧେୟକକୁ ‘ମୁସଲିମ ବିରୋଧୀ’ ବୋଲି ବିରୋଧକରୁଛି। ସେମାନେ କହୁଛନ୍ତି ଯେ ଏହା ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଆସ୍ଥା ଓ ସମ୍ପତ୍ତି ଉପରେ ଆଘାତ।
ଇଣ୍ଡିଆନ ୟୁନିଅନ ମୁସଲିମ ଲୀଗ (IUML): କେରଳରେ IUML ଏହି ବିଧେୟକକୁ ବିରୋଧ କରୁଛି, ଦାବି କରୁଛି ଯେ ଏହା ଓ୍ଵାକଫ୍ ସମ୍ପତ୍ତିର ପରିଚାଳନାରେ ଅନାବଶ୍ୟକ ହସ୍ତକ୍ଷେପ କରିବ।
ବିରୋଧରୁ କି ଲାଭ ପାଇବେ?
ଏହି ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଓ ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଓ୍ଵାକଫ୍ ସଂଶୋଧନ ବିଧେୟକକୁ ବିରୋଧ କରି ନିମ୍ନଲିଖିତ ଲାଭ ପାଇବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି:
ମୁସଲିମ ଭୋଟ ବ୍ୟାଙ୍କରେ ପ୍ରଭାବ: ଭାରତରେ ମୁସଲିମ ଜନସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ୧୪% ଓ ଅନେକ ରାଜ୍ୟରେ ଏହା ନିର୍ଣ୍ଣାୟକ ଭୋଟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଭାବେ କାମ କରେ। କଂଗ୍ରେସ, SP, TMC ଓ AIMIM ପରି ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏହି ବିଧେୟକକୁ ବିରୋଧ କରି ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମର୍ଥନ ପାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଆଗାମୀ ନିର୍ବାଚନରେ, ବିଶେଷକରି ୨୦୨୪ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ପରେ ହେବାକୁ ଥିବା ରାଜ୍ୟ ନିର୍ବାଚନଗୁଡ଼ିକରେ, ଲାଭ ଦେଇପାରେ।
ରାଜନୈତିକ ଧ୍ରୁବୀକରଣ: ଏହି ବିରୋଧ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଧ୍ରୁବୀକରଣକୁ ତୀବ୍ର କରିପାରେ, ଯାହା ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକୁ ସେମାନଙ୍କ ମୂଳ ସମର୍ଥକଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ। ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ, AIMIM ଓ IUML ପରି ଦଳଗୁଡ଼ିକ ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଭାବକୁ ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି।
ସରକାର ବିରୋଧୀ ଆଲୋଚନାକୁ ଜୋରଦାର କରିବା: ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏହି ବିଧେୟକକୁ ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କୁ ‘ଅଲ୍ପସଂଖ୍ୟକ ବିରୋଧୀ’ ବୋଲି ଚିତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ୟ ଅଲ୍ପସଂଖ୍ୟକ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ମାନବାଧିକାର ସଂଗଠନଗୁଡ଼ିକର ସମର୍ଥନ ପାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିପାରେ।
ସାମାଜିକ ଓ ଧାର୍ମିକ ନେତୃତ୍ଵ ସ୍ଥାପନ: ମୁସଲିମ ସଂଗଠନ ଓ ଧାର୍ମିକ ନେତାମାନେ ଏହି ବିରୋଧକୁ ସେମାନଙ୍କ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ମଧ୍ୟରେ ନେତୃତ୍ଵ ଓ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାନୀୟ ଓ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ମୁଖପାତ୍ର ଭାବେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛି।

ବିରୋଧର ଫଳାଫଳ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ସମ୍ଭାବନା

ଓ୍ଵାକଫ୍ ସଂଶୋଧନ ବିଧେୟକ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତିରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଷୟ ହୋଇଛି, ଯାହା ଧାର୍ମିକ, ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ମତଭେଦକୁ ତୀବ୍ର କରୁଛି। ବିରୋଧୀ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏହାକୁ ମୁସଲିମ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସମର୍ଥନ ପାଇବା ଓ ସରକାରଙ୍କୁ ଘେରିବା ପାଇଁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଭାବେ ବ୍ୟବହାର କରୁଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ସରକାର ଏହାକୁ ସମ୍ପତ୍ତି ପରିଚାଳନାରେ ସ୍ଵଚ୍ଛତା ଓ ନ୍ୟାୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାର ପଦକ୍ଷେପ ବୋଲି ଦାବି କରୁଛନ୍ତି। ଏହି ବିତର୍କର ଫଳାଫଳ ନିକଟ ଭବିଷ୍ୟତରେ ଭାରତୀୟ ରାଜନୀତି ଓ ସାମାଜିକ ଗତିଶୀଳତା ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ।