ପରିଚୟ

୨୦୨୫ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୨୨ ତାରିଖ ଭାରତୀୟ ଇତିହାସରେ ଏକ କଳଙ୍କିତ ଅଧ୍ୟାୟ ରୂପେ ଚିହ୍ନିତ ହେଲା, ଯେତେବେଳେ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମର ବୈସରଣ ଉପତ୍ୟକାରେ ଏକ ଭୟଙ୍କର ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ ସଂଘଟିତ ହେଲା। ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ୨୮ ଜଣ ନିରୀହ ନାଗରିକ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶ ଥିଲେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ, ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ। ୨୦୦୮ ମୁମ୍ବାଇ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଏହା ଭାରତରେ ସବୁଠାରୁ ମର୍ମନ୍ତୁଦ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଘଟଣା ରୂପେ ଗଣାଯାଉଛି। ଏହି ଆର୍ଟିକଲରେ ଆମେ ଏହି ଆକ୍ରମଣର ଟାଇମଲାଇନ, ମୃତକଙ୍କ ପରିଚୟ, ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା, ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ନେତାଙ୍କ ମନ୍ତବ୍ୟ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରିବୁ।

ଟାଇମଲାଇନ

୨୨ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫, ସକାଳ ୧୦:୩୦: ପହଲଗାମର ବୈସରଣ ଉପତ୍ୟକା, ଯାହା ଘନ ପାଇନ୍ ଜଙ୍ଗଲ ଦ୍ୱାରା ଘେରା ଏକ ଜନପ୍ରିୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳ, ସେଠାରେ ପାଞ୍ଚଜଣ ସଶସ୍ତ୍ର ଆତଙ୍କବାଦୀ ପ୍ରବେଶ କଲେ। ସେମାନେ ସେନା ବର୍ଦି ପିନ୍ଧିଥିଲେ ଏବଂ M4 କାର୍ବାଇନ ଓ AK-47 ଭଳି ଅତ୍ୟାଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହ ସଜ୍ଜିତ ଥିଲେ।

ସକାଳ ୧୧:୦୦: ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଟାର୍ଗେଟ କରି ଅନ୍ଧାଧୁନ୍ଧ ଗୁଳିମାଡ଼ ଆରମ୍ଭ କଲେ। ସେମାନେ ଧର୍ମ ପଚାରି କିଛି ଲୋକଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିବା ସାକ୍ଷୀମାନେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି।

ଦିନ ୧୨:୩୦: ସ୍ଥାନୀୟ ପୋଲିସ ଓ ସେନାକୁ ଖବର ଦିଆଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ପୋଲିସ କିମ୍ବା CRPF ଯବାନଙ୍କ ଅନୁପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ପଳାଇବାରେ ସଫଳ ହେଲେ।

ଅପରାହ୍ନ ୩:୦୦: ଜାତୀୟ ତଦନ୍ତ ସଂସ୍ଥା (NIA) ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ପହଞ୍ଚି ତଦନ୍ତ ଆରମ୍ଭ କଲା। ୪୦ଟି ଖୋକା ଜବତ ହେଲା, ଯାହା ଆକ୍ରମଣର ତୀବ୍ରତାକୁ ସୂଚିତ କରୁଥିଲା।

୨୩ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫: ଭାରତ ସରକାର ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଇନ୍ଦୁସ ଜଳ ଚୁକ୍ତିକୁ ‘ଅବେୟାନ୍ସ’ରେ ରଖିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲେ ଏବଂ ଅଟାରୀ ସୀମାନ୍ତ ପୋଷ୍ଟ ବନ୍ଦ କରିଦେଲେ।

୨୫ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫: ଆକ୍ରମଣରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଜଣେ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆଦିଲଙ୍କ ଘରକୁ ବୁଲଡୋଜର ଦ୍ୱାରା ଧ୍ୱଂସ କରାଗଲା।

୨୭ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫: NIA ତଦନ୍ତ ଜାରି ରହିଲା, ଏବଂ ଚାରି ଜଣ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଘର ଧ୍ୱଂସ କରାଗଲା।

୩୦ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫: ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ଏକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ସେନାକୁ ପ୍ରତିଶୋଧମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ପାଇଁ ‘ସବୁଜ ସଙ୍କେତ’ ଦିଆଗଲା।

ମୃତକଙ୍କ ପରିଚୟ

ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ୨୮ ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ୨୬ ଜଣ ଥିଲେ ପର୍ଯ୍ୟଟକ, ଯେଉଁମାନେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ତଥା ଦୁଇ ଜଣ ବିଦେଶୀ ନାଗରିକ ଥିଲେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଦୁଇ ଜଣ ନୌସେନା ଅଫିସର ଏବଂ ଜଣେ ଗୁଇନ୍ଦା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା।

ଭାରତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକ: ମୃତକମାନେ ଦିଲ୍ଲୀ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, ଗୁଜୁରାଟ, କେରଳ, ଓ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶ ଭଳି ରାଜ୍ୟରୁ ଆସିଥିଲେ। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ପରିବାରର ଚାରି ଜଣ ସଦସ୍ୟ, ଯେଉଁମାନେ ପହଲଗାମରେ ଛୁଟି କାଟୁଥିଲେ, ମଧ୍ୟ ରହିଥିଲେ।

ବିଦେଶୀ ନାଗରିକ: ଦୁଇ ଜଣ ବିଦେଶୀ ପର୍ଯ୍ୟଟକ, ଯେଉଁମାନେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଜର୍ମାନୀରୁ ଆସିଥିଲେ, ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ।

ସୁରକ୍ଷା କର୍ମୀ: ଦୁଇ ଜଣ ନୌସେନା ଅଫିସର ଏବଂ ଜଣେ ଗୁଇନ୍ଦା ଅଧିକାରୀ, ଯେଉଁମାନେ ଛୁଟିରେ ପହଲଗାମ ଆସିଥିଲେ, ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଗୁଳିରେ ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ।

ମୃତକଙ୍କ ସଠିକ ପରିଚୟ ସରକାରୀ ଭାବେ ପ୍ରକାଶ କରାଯାଇନଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ସୂଚନା ଅନୁଯାୟୀ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ମହିଳା ଓ ଶିଶୁ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ, ଯାହା ଏହି ଘଟଣାର ଭୟାବହତାକୁ ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି କରିଛି।

ସରକାରଙ୍କ ଉଦ୍ୟମ

ଭାରତ ସରକାର ଏହି ଆକ୍ରମଣକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗମ୍ଭୀରତାର ସହ ଗ୍ରହଣ କରି ତୁରନ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କଲେ।

NIA ତଦନ୍ତ: NIA ଏକ ୪୫ ଜଣିଆ ଟିମ ଗଠନ କରି ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ କ୍ୟାମ୍ପ ପକାଇ ତଦନ୍ତ ଆରମ୍ଭ କଲା। ଏହି ଟିମରେ IG, DIG ଓ SP ରାଙ୍କର ବରିଷ୍ଠ ଅଧିକାରୀ ସାମିଲ ଥିଲେ।

କୂଟନୈତିକ ପଦକ୍ଷେପ: ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଇନ୍ଦୁସ ଜଳ ଚୁକ୍ତିକୁ ସ୍ଥଗିତ ରଖିବା ସହ ଅଟାରୀ ସୀମାନ୍ତ ପୋଷ୍ଟ ବନ୍ଦ କରିଦେଲା। ଏହା ପାକିସ୍ତାନ ଉପରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଓ କୂଟନୈତିକ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବାର ଏକ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା।

ଅଲ-ପାର୍ଟି ବୈଠକ: କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ବୈଠକ ଡାକି ଏହି ଘଟଣା ଉପରେ ଐକ୍ୟମତ ଗଠନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲେ।

ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ: ଆକ୍ରମଣରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଚାରି ଜଣ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଘରକୁ ବୁଲଡୋଜର ଦ୍ୱାରା ଧ୍ୱଂସ କରାଗଲା, ଯାହା ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ସରକାରଙ୍କ କଠୋର ନୀତିକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି।

ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରସ୍ତୁତି

ଏହି ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସୀମାରେ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରସ୍ତୁତିର ସୂଚନା ଦେଉଛି:

ସେନାକୁ ସବୁଜ ସଙ୍କେତ: ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ତିନି ସେନା (ସ୍ଥଳ, ନୌ ଓ ବାୟୁ) କୁ ମିଳିତ ଭାବେ ପ୍ରତିଶୋଧମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନର ଶୈଳୀ, ଲକ୍ଷ୍ୟ ଓ ସମୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାକୁ ଅଧିକାର ଦେଇଛନ୍ତି।

ସୀମାନ୍ତରେ ଉତ୍ତେଜନା: ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା (LoC) ନିକଟରେ ଭାରତୀୟ ଓ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ମଧ୍ୟରେ ଛୋଟ ଅସ୍ତ୍ର ଗୁଳି ବିନିମୟ ହେଉଥିବା ରିପୋର୍ଟ ମିଳିଛି।

ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ବୈଠକ: BSF, NSG, CRPF ଓ ଆସାମ ରାଇଫଲ୍ସର ଡିଜିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗୃହ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକଠାରୁ ବଡ଼ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି।

ନେତାଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

ଏହି ଆକ୍ରମଣ ରାଜନୈତିକ ନେତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ: ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଏହି ଆକ୍ରମଣକୁ ‘ଜଘନ୍ୟ’ ବୋଲି ନିନ୍ଦା କରି ଆତଙ୍କବାଦର ମୂଳ ଉପଡ଼ାଇବାକୁ ଦୃଢ଼ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି। ସେ ସେନାକୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦେଇଥିବା ସୂଚନା ମିଳିଛି।

କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ମନ୍ତ୍ରୀ ହରଦୀପ ପୁରୀ: ପାକିସ୍ତାନର ପୂର୍ବତନ ମନ୍ତ୍ରୀ ବିଲାୱାଲ ଭୁଟ୍ଟୋଙ୍କ ‘ରକ୍ତ’ ସମ୍ପର୍କିତ ମନ୍ତବ୍ୟକୁ ନିନ୍ଦା କରି ପୁରୀ କହିଛନ୍ତି, “ଏବେ ଯଥେଷ୍ଟ ହେଲା।”

ଆରଜେଡି ସାଂସଦ ମନୋଜ ଝା: ଝା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଚିଠି ଲେଖି ଏହି ଘଟଣା ଉପରେ ସଂସଦର ଏକ ବିଶେଷ ଅଧିବେଶନ ଡାକିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି।

ବିରୋଧୀ ନେତା: କଂଗ୍ରେସ ଓ ଅନ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଦଳ ସରକାରଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ତ୍ରୁଟି ପାଇଁ ସମାଲୋଚନା କରିଛନ୍ତି। ସେମାନେ ଦାବି କରିଛନ୍ତି ଯେ ଘଟଣାସ୍ଥଳରେ ପୋଲିସ ଅନୁପସ୍ଥିତି ଏହି ବିପର୍ଯ୍ୟୟର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ।

ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

ଏହି ଆକ୍ରମଣକୁ ୫୮ଟି ଦେଶ, ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର, ଫ୍ରାନ୍ସ, ରୁଷିଆ, ସିଙ୍ଗାପୁର ଓ ଜାତିସଂଘ ନିନ୍ଦା କରିଛନ୍ତି। ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ରର ପରରାଷ୍ଟ୍ର ସଚିବ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଏହି ଆକ୍ରମଣର ନିନ୍ଦା କରିବାକୁ ଏବଂ ନିଜ ମାଟିରୁ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କୁ ବାହାର କରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ, ଚୀନ ପାକିସ୍ତାନର ଏକ ‘ନିଷ୍ପକ୍ଷ ତଦନ୍ତ’ ଦାବିକୁ ସମର୍ଥନ କରିଛି, ଯାହା ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ବିବାଦ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ଆକ୍ରମଣର ପୃଷ୍ଠଭୂମି ଓ ଦାୟିତ୍ୱ

ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ‘ଦି ରେଜିଷ୍ଟାନ୍ସ ଫ୍ରଣ୍ଟ’ (TRF), ଯାହା ପାକିସ୍ତାନ-ଆଧାରିତ ଲସ୍କର-ଏ-ତୋଇବାର ଏକ ଶାଖା ବୋଲି ବିବେଚିତ, ଏହି ଆକ୍ରମଣର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଥିଲା। ସେମାନେ ଦାବି କରିଥିଲେ ଯେ ଏହା ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ କାଶ୍ମୀରରେ ଅଣ-ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକଙ୍କୁ ବସତି କରାଇବା ନୀତିର ବିରୋଧରେ ଏକ ପଦକ୍ଷେପ। କିନ୍ତୁ, ଚାରି ଦିନ ପରେ ସେମାନେ ନିଜ ଦାୟିତ୍ୱ ପ୍ରତ୍ୟାହାର କରି ଦାବି କଲେ ଯେ ସେମାନଙ୍କ ଓୱେବସାଇଟ ହ୍ୟାକ ହୋଇଥିଲା।

ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଭାରତୀୟ ଗୁଇନ୍ଦା ସଂସ୍ଥା ଓ ସେନା ସୂତ୍ର ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଆକ୍ରମଣ ପାକିସ୍ତାନ ସେନାର ମୁଖ୍ୟ ଜେନେରାଲ ଅସିମ ମୁନିରଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ପାକିସ୍ତାନ ସେନା ଓ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନ ମଧ୍ୟରେ ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କକୁ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟ କରୁଛି।

ସାମାଜିକ ଓ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଭାବ

ଏହି ଆକ୍ରମଣ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଶିଳ୍ପ ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି। ପହଲଗାମ, ଯାହା ବାର୍ଷିକ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରୁଥିଲା, ଏବେ ନିରାପତ୍ତା ଚିନ୍ତା ଯୋଗୁଁ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହ୍ରାସ ପାଇବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ସ୍ଥାନୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀ ଓ ହୋଟେଲ ମାଲିକମାନେ ଏହା ଦ୍ୱାରା ଆର୍ଥିକ କ୍ଷତି ଭୋଗୁଛନ୍ତି।

ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଏହି ଘଟଣା ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କକୁ ଆହୁରି ଖରାପ କରିଛି। ଇନ୍ଦୁସ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ ରହିବା ଦ୍ୱାରା ପାକିସ୍ତାନର ଜଳ ସଙ୍କଟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ, ଯାହା ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଆହୁରି ଉତ୍ତେଜନା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ।

ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣ କେବଳ ଏକ ମର୍ମନ୍ତୁଦ ଘଟଣା ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଭାରତର ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ ଓ ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧୀ ନୀତି ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛି। ସରକାରଙ୍କ କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ଓ ସେନାର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଦୃଢ଼ ମନୋବଳ ଦେଖାଉଛି, କିନ୍ତୁ ଏହା ସହ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସ୍ଥିରତା ଏକ ବଡ଼ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ହେବ। ଏହି ଘଟଣାରୁ ଶିକ୍ଷା ନେଇ ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ଆହୁରି ଦୃଢ଼ କରିବା ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦର ମୂଳ ଉପଡ଼ାଇବା ପାଇଁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସହଯୋଗ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ।

କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦର ଇତିହାସ

କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦର ଇତିହାସ ଏକ ଜଟିଳ ଏବଂ ବିବାଦୀୟ ବିଷୟ, ଯାହା ରାଜନୈତିକ, ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ଭୌଗୋଳିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ। ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର, ଯାହା ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ବିବାଦୀୟ ଅଞ୍ଚଳ, ୧୯୪୭ରେ ଭାରତ ବିଭାଜନ ପରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପର କେନ୍ଦ୍ରବିନ୍ଦୁ ହୋଇଛି। ଏହି ଆର୍ଟିକଲରେ କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦର ଉତ୍ପତ୍ତି, ବିକାଶ, ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରାଯିବ।

ପୃଷ୍ଠଭୂମି

କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦର ମୂଳ ୧୯୪୭ରେ ଭାରତ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ସ୍ୱାଧୀନତା ସମୟରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ରାଜା ହରି ସିଂହ ଭାରତରେ ମିଶିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ, ଯାହା ପାକିସ୍ତାନ ଦ୍ୱାରା ବିରୋଧ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ପ୍ରଥମ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧ (୧୯୪୭-୪୮) ରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯାହା ଫଳରେ କାଶ୍ମୀରର ଏକ ଅଂଶ (ଆଜାଦ କାଶ୍ମୀର ଏବଂ ଗିଲଗିଟ-ବାଲଟିସ୍ତାନ) ପାକିସ୍ତାନ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିଲା, ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଅଂଶ ଭାରତ ଅଧୀନରେ। ଏହି ବିଭାଜନ କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟାର ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା, ଯାହା ଆତଙ୍କବାଦର ଏକ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ହୋଇଛି।

ଆତଙ୍କବାଦର ଆରମ୍ଭ (୧୯୮୦ ଦଶକ)

୧୯୮୦ ଦଶକରେ କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦ ଏକ ସଂଗଠିତ ରୂପ ନେଇଥିଲା। ଏହାର ପଛରେ ବିଭିନ୍ନ କାରଣ ରହିଥିଲା:

ରାଜନୈତିକ ଅସନ୍ତୋଷ: କାଶ୍ମୀରୀ ଜନସାଧାରଣ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତୀୟ ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରତି ଅସନ୍ତୋଷ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦୁର୍ନୀତି, ଖରାପ ଶାସନ ଏବଂ ୧୯୮୭ରେ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର বিধାନସଭା ନିର୍ବାଚନରେ କଥିତ କାରଚୁପି ଏହି ଅସନ୍ତୋଷକୁ ବଢ଼ାଇଥିଲା।

ପାକିସ୍ତାନର ଭୂମିକା: ପାକିସ୍ତାନ କାଶ୍ମୀରୀ ଅସନ୍ତୋଷକୁ ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା। ପାକିସ୍ତାନର ଗୁଇନ୍ଦା ସଂସ୍ଥା ISI ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର, ଅର୍ଥ ଏବଂ ତାଲିମ ଯୋଗାଇ କାଶ୍ମୀରରେ ବିଦ୍ରୋହକୁ ଉସୁକାଇଥିଲା।

ଆଫଗାନ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଭାବ: ୧୯୭୯-୮୯ ମଧ୍ୟରେ ଆଫଗାନିସ୍ତାନରେ ସୋଭିଏତ ବିରୋଧୀ ଯୁଦ୍ଧରେ ମୁଜାହିଦ୍‌ମାନଙ୍କ ସଫଳତା କାଶ୍ମୀରୀ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ହିଂସାତ୍ମକ ବିଦ୍ରୋହ ଆଡ଼କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥିଲା।

୧୯୮୮-୮୯ରେ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର ଲିବରେସନ ଫ୍ରଣ୍ଟ (JKLF) ଭଳି ଗୋଷ୍ଠୀ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ଏହି ସମୟରେ କାଶ୍ମୀରୀ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ବିରୋଧରେ ବ୍ୟାପକ ହିଂସା ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଫଳରେ ଲକ୍ଷାଧିକ ପଣ୍ଡିତ ଘାଟି ଛାଡ଼ି ପଳାୟନ କରିଥିଲେ।

୧୯୯୦ ଦଶକ: ଆତଙ୍କବାଦର ଉତ୍ଥାନ

୧୯୯୦ ଦଶକରେ କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବିଦ୍ରୋହରେ ପରିଣତ ହେଲା। ଏହି ସମୟରେ ହିଜବୁଲ ମୁଜାହିଦ୍ଦୀନ, ଲସ୍କର-ଏ-ତୋଇବା ଏବଂ ଜୈଶ-ଏ-ମୋହାମ୍ମଦ ଭଳି ପାକିସ୍ତାନ-ଆଧାରିତ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକ ଭାରତୀୟ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ, সରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିଥିଲେ।

ପ୍ରମୁଖ ଘଟଣା:

୧୯୯୯ କାରଗିଲ ଯୁଦ୍ଧ: ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ କାରଗିଲରେ ଅନୁପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଂଘର୍ଷରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା।

ଅମରନାଥ ଯାତ୍ରୀ ହତ୍ୟା (୨୦୦୦): ପହଲଗାମରେ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନେ ୩୨ ଜଣ ଅମରନାଥ ଯାତ୍ରୀଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।

୨୦୦୦ ଦଶକ: ଆତଙ୍କବାଦର ବିଶ୍ୱାୟନ

୨୦୦୦ ଦଶକରେ କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦ ଅଧିକ ଜଟିଳ ହୋଇଥିଲା। ଆଲ-କାଏଦା ଭଳି ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଂଗଠନମାନଙ୍କ ସହ ସ୍ଥାନୀୟ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ପର୍କ ଗଢ଼ି ଉଠିଥିଲା।

୨୦୦୧ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀର বিধାନସଭା ଆକ୍ରମଣ: ଜୈଶ-ଏ-ମୋହାମ୍ମଦ ଦ୍ୱାରା ଶ୍ରୀନଗରରେ ବିଧାନସଭା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ୩୮ ଜଣ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ।

୨୦୦୮ ମୁମ୍ବାଇ ଆକ୍ରମଣ: ଲସ୍କର-ଏ-ତୋଇବା ଦ୍ୱାରା ମୁମ୍ବାଇରେ ହୋଇଥିବା ଆକ୍ରମଣ (୨୬/୧୧) କାଶ୍ମୀର-ଆଧାରିତ ଆତଙ୍କବାଦର ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ପ୍ରଭାବକୁ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିଥିଲା। ଏହି ଆକ୍ରମଣରେ ୧୬୬ ଜଣ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ।

୨୦୧୦ ଦଶକ: ନୂତନ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ

୨୦୧୦ ଦଶକରେ କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦର ସ୍ୱରୂପ ବଦଳିଥିଲା। ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଏବଂ ଇଣ୍ଟରନେଟ ଆତଙ୍କବାଦୀମାନଙ୍କୁ ନୂତନ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।

୨୦୧୬ ବୁରହାନ ୱାନି ଘଟଣା: ହିଜବୁଲ ମୁଜାହିଦ୍ଦୀନର ନେତା ବୁରହାନ ୱାନିଙ୍କ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ କାଶ୍ମୀରରେ ବ୍ୟାପକ ବିକ୍ଷୋଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ନୂତନ ସଦସ୍ୟ ଭର୍ତ୍ତି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।

୨୦୧୯ ପୁଲୱାମା ଆକ୍ରମଣ: ଜୈଶ-ଏ-ମୋହାମ୍ମଦ ଦ୍ୱାରା ପୁଲୱାମାରେ CRPF କନଭୋୟ ଉପରେ ଆତ୍ମଘାତୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୪୦ ଜଣ ଯବାନ ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ। ଏହା ପରେ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନର ବାଲାକୋଟରେ ଏୟାର ଷ୍ଟ୍ରାଇକ କରିଥିଲା।

୨୦୨୦ ଦଶକ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତି

୨୦୧୯ରେ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ମାନ୍ୟତା (ଆର୍ଟିକଲ ୩୭୦) ରଦ୍ଦ ହେବା ପରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ କିଛି ହ୍ରାସ ଘଟିଥିଲେ ମଧ୍ୟ, ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ନାହିଁ।

୨୦୨୫ ପହଲଗାମ ଆକ୍ରମଣ: ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୫ରେ ପହଲଗାମରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୨୮ ଜଣ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ, ଯାହା କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦର ଚାଲିଥିବା ସମସ୍ୟାକୁ ପୁନର୍ବାର ପ୍ରକାଶ କରିଛି।

ନୂତନ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀ: ‘ଦି ରେଜିଷ୍ଟାନ୍ସ ଫ୍ରଣ୍ଟ’ (TRF) ଭଳି ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିବାରେ ସକ୍ରିୟ ହୋଇଛି।

ଆତଙ୍କବାଦର ପ୍ରଭାବ

ମାନବୀୟ କ୍ଷତି: ୧୯୮୯ ପରେ କାଶ୍ମୀରରେ ହଜାର ହଜାର ନାଗରିକ, ସୁରକ୍ଷା କର୍ମୀ ଏବଂ ଆତଙ୍କବାଦୀ ନିହତ ହୋଇଛନ୍ତି। କାଶ୍ମୀରୀ ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କର ବିସ୍ଥାପନ ଏକ ମାନବୀୟ ଦୁର୍ଘଟଣା ଭାବେ ଗଣାଯାଏ।

ଅର୍ଥନୈତିକ କ୍ଷତି: ଆତଙ୍କବାଦ ଯୋଗୁଁ କାଶ୍ମୀରର ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଓ ଅର୍ଥନୀତି ବ୍ୟାପକ ଭାବେ କ୍ଷତିଗ୍ରସ୍ତ ହୋଇଛି।

ସାମାଜିକ ବିଭେଦ: ହିଂସା ଓ ଭୟ ଯୋଗୁଁ କାଶ୍ମୀରୀ ସମାଜରେ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଭେଦ ବଢ଼ିଛି।

ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମ୍ପର୍କ: କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ସମ୍ପର୍କକୁ ବିଗାଡ଼ିଛି ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ ଅସ୍ଥିରତା ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ସରକାରୀ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା

ଭାରତ ସରକାର ଆତଙ୍କବାଦ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଛନ୍ତି:

ସାମରିକ ଅଭିଯାନ: ଭାରତୀୟ ସେନା, CRPF ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ବିରୋଧରେ ନିୟମିତ ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଛନ୍ତି।

କୂଟନୈତିକ ଚାପ: ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଗୋଷ୍ଠୀଗୁଡ଼ିକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ଅଭିଯୋଗରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଞ୍ଚରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିଛି।

ଆଇନଗତ ପଦକ୍ଷେପ: UAPA ଭଳି କଠୋର ଆଇନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆତଙ୍କବାଦୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରାଯାଉଛି।

ବିକାଶମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ: କାଶ୍ମୀରୀ ଯୁବକମାନଙ୍କୁ ମୁଖ୍ୟଧାରାରେ ସାମିଲ କରିବା ପାଇଁ ଶିକ୍ଷା, ରୋଜଗାର ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିକାଶମୂଳକ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଛି।

କାଶ୍ମୀରରେ ଆତଙ୍କବାଦ ଏକ ବହୁମୁଖୀ ସମସ୍ୟା, ଯାହା ରାଜନୈତିକ, ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଞ୍ଚଳିକ କାରଣଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ଜଡ଼ିତ। ଏହା କାଶ୍ମୀରର ସାମାଜିକ ଏବଂ ଅର୍ଥନୈତିକ ବିକାଶକୁ ବାଧାଗ୍ରସ୍ତ କରିଛି ଏବଂ ହଜାର ହଜାର ଜୀବନ ନଷ୍ଟ କରିଛି। ଏହାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ସାମରିକ, ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ପଦକ୍ଷେପଗୁଡ଼ିକର ଏକ ସନ୍ତୁଳିତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଆବଶ୍ୟକ। ଶାନ୍ତି ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଏବଂ କାଶ୍ମୀରୀ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଆସ୍ଥା ଆର୍ଜନ କରିବା ଏହି ସମସ୍ୟାର ମୂଳ ସମାଧାନ ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜରୁରୀ।