ରଥଯାତ୍ରା ହେଉଛି ଜଗନ୍ନାଥ, ବଳଭଦ୍ର ଓ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କ ଗୁଣ୍ଡିଚା ମନ୍ଦିରକୁ ଯାତ୍ରା, ଯାହା ଭକ୍ତ ଓ ଭଗବାନଙ୍କ ମିଳନର ପ୍ରତୀକ। ଏହା ନବଦିନାତ୍ମକ ଯାତ୍ରା, ଯେଉଁଥିରେ ପୂର୍ବ ଯାତ୍ରା, ଗୁଣ୍ଡିଚାରେ ଅବସ୍ଥାନ ଓ ବାହୁଡ଼ା ଯାତ୍ରା ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ହେଲା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁ ଏଥିରେ ସାମିଲ ହୋଇ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦର୍ଶନ କରିଥାନ୍ତି ।
ରଥଯାତ୍ରାର ମହତ୍ତ୍ୱ: ରଥଯାତ୍ରାର ଧାର୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି । ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରାର ଐତିହାସିକ ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ସବୁଠି ଆଲୋଚନା ହୁଏ । ଏହା ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ପୁରାତନ ଓ ବୃହତ୍ତମ ରଥଯାତ୍ରା, ଯାହାର ଉଲ୍ଲେଖ ଋଗ୍ବେଦ ଓ ସ୍କନ୍ଧ ପୁରାଣରେ ମିଳିଥାଏ। କେତେକ ଗବେଷକ ଏହାକୁ ବୌଦ୍ଧ ପରମ୍ପରା ସହ ଯୋଡ଼ିଛନ୍ତି।
ସାମାଜିକ ଏକତା: ଏହା ସମସ୍ତ ଜାତି, ଧର୍ମ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ଲୋକଙ୍କୁ ଏକାଠି ଆଣିଥାଏ, ଯେପରି ଭକ୍ତ ସାଲବେଗଙ୍କ ପାଇଁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ। ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକ ଏଠାରେ ସମାଗମ ହୋଇଥାନ୍ତି ।
ଭକ୍ତମାନେ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଏତେ ସଂଖ୍ୟାରେ ଆସନ୍ତି କାରଣ:
ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମୁକ୍ତି: ସ୍କନ୍ଧ ପୁରାଣ ଅନୁସାରେ, ରଥଯାତ୍ରାରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଦର୍ଶନ କଲେ ଶତକୋଟି ଜନ୍ମର ପାପ ନଷ୍ଟ ହୁଏ ଏବଂ ମୋକ୍ଷ ପ୍ରାପ୍ତି ହୋଇଥାଏ।
ସାର୍ବଜନୀନ ଦର୍ଶନ: ଜଗନ୍ନାଥ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ପତିତପାବନ (ପାପୀଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କର୍ତ୍ତା) ରୂପେ ପରିଚିତ। ରଥଯାତ୍ରାରେ ସେ ମନ୍ଦିର ବାହାରକୁ ଆସି ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ ଦିଅନ୍ତି, ଯେଉଁଥିରେ ସମସ୍ତ ଜାତି-ଧର୍ମର ଲୋକେ ସାମିଲ ହୋଇପାରନ୍ତି।
ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ପାରମ୍ପରିକ ଆକର୍ଷଣ: ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ପର୍ବ ଏବଂ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ପ୍ରସିଦ୍ଧ, ଯାହା ଲୋକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ।
ଟ୍ରେନ ସଂଖ୍ୟା: ୨୦୨୫ ରଥଯାତ୍ରା ପାଇଁ ପୁରୀକୁ ସଂଯୋଗ କରିବାକୁ ୩୬୫ଟି ବିଶେଷ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି। ୨୦୨୪ରେ ପ୍ରାୟ ୩୧୫ଟି ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଟ୍ରେନ୍ ଚାଲିଥିଲା।
ବିଶ୍ୱ ସ୍ତରୀୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧି: ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରା ଓଡ଼ିଶାର ପରିଚୟ ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟର ଏକ ଅଂଶ, ଯାହା ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ।
ଆସନ୍ତା ରଥଯାତ୍ରା ଉତ୍ସବ ସମୟରେ ପୁରୀକୁ ସଂଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଅତି କମରେ ୩୬୫ଟି ବିଶେଷ ଟ୍ରେନ୍ ଚଳାଚଳ କରିବ। ଏହି ନଗର ସୀମା ମଧ୍ୟରେ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ପାଇଁ ୫ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ବୀମା ସୁରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ।
ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରା ଏବଂ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ଆସୁଥିବା ଦର୍ଶନାର୍ଥୀଙ୍କ ଅଭିଜ୍ଞତାକୁ ଉନ୍ନତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ନୂଆ ଆପ୍ ଏବଂ ୱେବସାଇଟ୍ ତିଆରି କରାଯାଉଛି। ଅପେକ୍ଷିତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଳୁଙ୍କ ବିପୁଳ ସଂଖ୍ୟାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ରଥଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଏହି ବିଶେଷ ଟ୍ରେନ୍ଗୁଡ଼ିକ ଚଳାଚଳ କରିବ।
ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରାରେ ଲୋକସଂଖ୍ୟା: ପୁରୀ ରଥଯାତ୍ରାରେ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତ ସାମିଲ ହୋଇଥାନ୍ତି। ସାଧାରଣତଃ ୧୦ ଲକ୍ଷରୁ ୧୫ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତ ଏହି ଉତ୍ସବରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି, ଯଦିଓ କୋଭିଡ୍ ମହାମାରୀ ଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ଏହା କମିଯାଇଥାଏ। ୨୦୨୪ରେ ପ୍ରାୟ ୧୫ ଲକ୍ଷ ଭକ୍ତଙ୍କ ଆଗମନ ହୋଇଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି।
ରଥଯାତ୍ରା ପାଇଁ ପୁରୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଉନ୍ନତ ସିସିଟିଭି, ଡ୍ରୋନ୍ ଏବଂ କୃତ୍ରିମ ବୁଦ୍ଧିମତା (ଏଆଇ) ସକ୍ଷମ କ୍ୟାମେରା ସାହାଯ୍ୟରେ ନିରୀକ୍ଷଣ କରାଯାଇଥାଏ। ତିନୋଟି ରଥ ନିର୍ମାଣ ପାଇଁ କାଠ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ଅଣାଯାଇଥାଏ । ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସ୍ୱଚ୍ଛତା, ଜଳ ଯୋଗାଣ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସେବାର ବ୍ୟାପକ ପରିଚାଳନା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ବିଶ୍ୱପ୍ରସିଦ୍ଧ ଉତ୍ସବ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଜୋରଦାର ହୋଇଥାଏ । ଭିଡ଼ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ଆଇନଶୃଙ୍ଖଳା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ହିଁ ଏହି ଯାତ୍ରାକୁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ସଫଳ କରାଇଥାଏ ।
