ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟର ପଶ୍ଚିମ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଥିବା ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍ କେବଳ ଏକ ଇଞ୍ଜିନିୟରିଂ କୃତି ନୁହେଁ, ଏହା ଓଡ଼ିଶାର ଆର୍ଥିକ ଓ ସାମାଜିକ ଜୀବନର ଏକ ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ଅଂଶ। ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀ ଉପରେ ନିର୍ମିତ ଏହି ଡ୍ୟାମ୍ ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ, ସିଚାଇ, ଜଳସଞ୍ଚୟ ଓ ବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ତିଆରି କରାଯାଇଥିଲା।
ଏକ ଐତିହ୍ୟ ଗଠନର କାହାଣୀ
ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍ ନିର୍ମାଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ଉପରେ ଚିନ୍ତାଧାରା ଆରମ୍ଭ ହେଉଥିଲା 1945 ମସିହାରେ। ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ପରେ 1948 ରେ ଏହାର ନିମ୍ମାଣ କାମ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଓ 1957 ମସିହାରେ ଏହା ଉଦ୍ଘାଟିତ ହେଲା। ସମ୍ବଲପୁର ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥିତ ଏହି ବ୍ୟାପକ ଡ୍ୟାମ୍ ବ୍ରହ୍ମପୁତ୍ର ନଦୀକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ବହୁ ଜିଲ୍ଲାର ଚାଷ ଜମିକୁ ଜଳ ସରବରାହ କରେ।
ବିଶ୍ୱର ଲମ୍ବା ମିକ୍ସ ଡ୍ୟାମ୍
ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍ ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ଲମ୍ବା ମିକ୍ସ ଟାଇପ୍ ଡ୍ୟାମ୍, ଯାହାର ଲମ୍ବାଇ ପ୍ରାୟ 25.8 କିଲୋମିଟର। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ 743 କ୍ୟୁସେକ୍ର ଜଳ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇପାରେ, ଏବଂ ଏହି ଜଳ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରାୟ 1.5 ଲକ୍ଷ ହେକ୍ଟର ଜମିକୁ ସିଚାଇ ଦିଆଯାଉଛି।
ବିଦ୍ୟୁତ ଓ ଚାଷୀଙ୍କ ଭବିଷ୍ୟତ
ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍ ରାଜ୍ୟର ଚାଷୀଙ୍କ ପାଇଁ ଜୀବନ ଦାତା। ଏହି ଡ୍ୟାମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଆସୁଥିବା ଜଳ ଚାଷୀଙ୍କୁ ଖରା ସମୟରେ ସହଯୋଗ କରେ। ତାସହିତ, ଏହି ଡ୍ୟାମ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଜଳ ବିଦ୍ୟୁତ ଉତ୍ପାଦନ ହୋଇ ରାଜ୍ୟର ଶକ୍ତି ଚାହିଦା ପୂରଣ କରାଯାଉଛି।
ବିସ୍ଥାପନ ଓ ଅନ୍ୟ ପ୍ରଭାବ
ଏହି ଡ୍ୟାମ୍ ପ୍ରକଳ୍ପ ପାଇଁ ପ୍ରାୟ 150 ଟି ଗ୍ରାମ ଜଳ ତଳେ ଗଲା, ଏବଂ ହଜାର ହଜାର ଲୋକ ତାଙ୍କର ଜମି ଓ ଘର ହାରାଇଲେ। ବିସ୍ଥାପିତ ଲୋକଙ୍କ ପୁନଃବାସନ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏକ ବଡ଼ ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ।
ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ
ହୀରାକୁଦ ଏକ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳୀ ହିସାବରେ ମଧ୍ୟ ଖ୍ୟାତି ଅର୍ଜନ କରିଛି। ଗାନ୍ଧୀ ମିନାର, ନେହେରୁ ମିନାର ଓ ଡ୍ୟାମ୍ ଦୃଶ୍ୟ ଅନେକ ଭ୍ରମଣକାରୀଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରେ। ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ, ମାଛ ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଜୀବବିଚିତ୍ରତା ଏଠାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ।
ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରଗତିର ଚିହ୍ନ। ଏହା ଚାଷୀଙ୍କୁ ଜଳ ଦିଏ, ରାଜ୍ୟକୁ ବିଦ୍ୟୁତ ଦିଏ, ଏବଂ ଓଡ଼ିଶାର ଆର୍ଥିକ ଗତିକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଏ। ଯଦିଓ ବିସ୍ଥାପନ ଏବଂ ପୁନଃବାସନ ଏଯାଁ ସୁଦ୍ଧା ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ ରହିଛି, ତଥାପି ହୀରାକୁଦ ଡ୍ୟାମ୍ ଓଡ଼ିଶାର ଗର୍ବ ଓ ଜୀବନ ରେଖା ବୋଲି କୁହାଯାଏ।
ଏହାରି ଭିତରେ ଖବର ଆସିଛି ଯେ ବାସ୍ତବତାରେ ପରିଣତ ହେବ ହୀରାକୁଦ ବିସ୍ଥାପିତଙ୍କ ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷର ସ୍ଵପ୍ନ । ହୀରାକୁଦ ବନ୍ଧ ଭିତରେ ତିଆରି ହେବ ଓଡିଶାର ଦୀର୍ଘତମ ସେତୁ । ୨୭୪ କୋଟି ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚରେ ନିର୍ମାଣ ହେବ ୩ କିଲୋମିଟର ସମ୍ପର୍କ ସେତୁ । ଯାହା ସିଧାସଳଖ ଯୋଡିବ ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଓ ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାକୁ ।
ଏହି ସେତୁର ନିର୍ମାଣ ହେଲେ ସୋନପୁର ଜିଲ୍ଲା ବାସୀ ରାୟଗଡ଼ ସହ ବରଗଡ଼, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ସୁବର୍ଣ୍ଣପୁର ଜିଲ୍ଲାର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ସୁଗମ ହେବ ଯୋଗାଯୋଗ। ସେହିପରି ବ୍ରହ୍ମଗିରି ନିର୍ବାଚନ ମଣ୍ଡଳୀ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଜହ୍ନିକୁଦାକୁ ସାତପଡ଼ା ସହିତ ସଂଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଚିଲିକା ଉପରେ ନିର୍ମାଣ ହେବ ସେତୁ। ୫୦୦ କୋଟି ଟଙ୍କା ବିନିମୟରେ ୮ କିମି ଭିତରେ ତିଆରି ହେବ ଦୁଇଟି ସେତୁ।
ଏନେଇ କେନ୍ଦ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ନୀତିନ ଗଡକରି ଘୋଷଣା କରିଥିବା ବେଳେ ଖୁବଶୀଘ୍ର ଆସି ଭୂମି କୂଜନ କରିବେ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି। ଓଡ଼ିଶାରେ ୨ ଲକ୍ଷ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଜାତୀୟ ରାଜପଥ ପ୍ରକଳ୍ପ ହେଉଛି।
